નીડની ભીડથી તૂટી ડાળી, કૈંક અફવા આમેય સૂણી છે. ...નાદાન તોય રહ્યું આ જીવતર કોરું, વરસી વરસી વાદળ ખૂટમાં. ....દિલેર બાબુ ઠીક ક્યાં છે આ આંખની મોસમ, એક ધારો પ્રપાત થઇ ગઇ છે. .... અનિલ પંથ પ્રપંચ પ્રતિભાવોથી પર, પ્રેમ રસનો તલબગાર છે તાજ. ... વિજય આશર નરક સ્વર્ગ જેવી જગા પણ હશે, સજા પણ હશે ને મજા પણ હશે. .... જલન માતરી

ચરર ચરર મારું ચકડોળ ચાલે, ચાકડૂચું ચીંચીં ચાકડૂચું ચીંચીં તાલે, આજે રોકડા ને ઉધાર કાલે. ચરર ચરર ઓ લાલ ફેંટાવાળા ! ઓ સોમાભાઇના સાળા ! ઓ કરસનકાકા કાળા ! ઓ ભૂરી બંડીવાળા ! મારું ચકડોળ કાલે, ચાકડૂચું ચીંચીં, ચાકડૂચું ચીંચીં. ચરર ચરર અધ્ધર પધ્ધર, હવામાં સધ્ધર, એનો હીંચકો હાલે, નાનાં મોટાં, સારાં ખોટાં, બેસી અંદર મ્હાલે; અરે બે પૈસામાં બબલો જોને આસમાનમાં ભાળે. ચાકડૂચું ચીંચીં તાલે. ચરર ચરર ચકડોળ ચઢે, ઊંચે નીચે, જીવતર એવું ચડતું પડતું, ઘડીમાં ઉપર… ઘડીમાં નીચે… ભાગ્ય એવું સૌનું ફરતું; દુ:ખ ભૂલીને સુખથી ઝૂલો નસીબની ઘટમાળે, ચાકડૂચું ચીંચીં, ચાકડૂચું ચીંચીં ચાલે, આજે રોકડા ને ઉધાર કાલે ચરર. ચરર ચરર - અવિનાશ વ્યાસ

અંતથી કયારેક શરુઆત થઈ હશે, શરુઆત થઈ હશે તો કયાંક અંત પણ હશે! નફરતથી બે દિલના મિલનની શરુઆત થઈ હશે, એ પ્રેમી દિલોની વિદાયમાં અંત પણ હશે!! આજ છે, ફીલોસોફી જીવનની વૈભવ, મિલનની મોજ સાથે વિરહની વેદના પણ હશે! મને ખબર છે, હે પ્રભુ ! તુ નથી આપવાનો, શાશ્વતી જીવન કોઇને. હું તો બસ એટલું જ માગું, કે પ્રેમને શાશ્વત વહેવા દેજે, મુજ સરીખાં પંખીને તું, થોડી ચાંચ ડૂબાડવા દેજે !!

જાણીબૂઝીને અમે અળગાં ચાલ્યાં ને છતાં પાલવ અડક્યાનો મને વ્હેમ છે સાવ રે સફાળા તમે ચોંકી ઉઠ્યાને પછી ઠીક થઇ પૂછ્યું કે કેમ છે’ ? આટલા અબોલા પછી આવો સવાલ, કહો કેમ કરી ઊતરવું પાનું? મૂંગા રહીએ તો તમે કારણ માનો ને, હોઠ ખોલીએ તો બોલવાનું બ્હાનું ! હું તો બોલીશ છતાં માનશો તમે કે હજી દુનિયા આ મારી હેમખેમ છે ! વાયરાથી નળિયાને ફૂટી છે પાંખ, થઇ ચાલતી દીવાલ થકી ઇંટો ? ભર રે ચોમાસે હવે છાપરા વિનાનો, કેમ કોરો રહે સ્મરણોનો વીંટો ? દુનિયાની વાત મૂકો, માનશો તમે કે હજી આપણી વચાળે જરી પ્રેમ છે ? - હરિન્દ્ર દવે

આ છોકરીઓ ગજબની ચીજ છે ! છંછેડો એને તો સૂરજ છે કાળઝાળ આઘેથી જુઓ તો ઇદ છે !આ છોકરીઓ ... આંખો જાણે કે એની હેલોજન લાઇટ, અને નજરો જાણે કે એની ચાકુ, બુક્કાની બાંધીને સ્કૂટર ચલાવે જાણે ઘોડા પર ચંબલનો ડાકુ ! એક રીતે જુઓ તો સેલ્ફસ્ટાર્ટ આઇટમ ને એક રીતે જુઓ તો કીક છે !આ છોકરીઓ ... ચહેરા પર ખીલ જોઇ અરીસાને ગાળ દે, ને વાળ એના ખરતાં તો રોતી, અંદર-અંદરથી એવી ચોળાયા કરતી કે હું પેલા આવી તો ન્હોતી ! ચાલુ-બંધ ચાલુ-બંધ થાતી આ છોકરીઓ જાણે કોઇ ઇલેકટ્રીક સ્વીચ છે !આ છોકરીઓ .... એની કોઇ બહેનપણી સાથે હું બોલું તો એને દિલ પડતાં ઉઝરડાં, મારે તો શું ! હું તો હાંઇકે રાખું, વગર દોરીના ફેરવું ભમરડાં ! રહેવા દે ભઇલા, એ એમ નહિ માને, એને રાજી કરવાની એક રીત છે. આ છોકરીઓ ....

છલોછલ જામ નયનના અને રસપાન કરતા રહ્યા તમે... નશો પ્રેમ નો કેવો ઢોળાયો... અને..મયકદા બની ગયા તમે...!!! હતી ક્ષણો ની પરોક્ષ મુલાકાત,ભાસે યુગોની ખોવાયેલી સોગાદ... શબ્દોના બાહુપાસ માં સમાઈ,નિશબ્દ બની ફિદા થઈ ગયા તમે... સબંધોની દિવાલો ખંડેર થઈ...તો..યે.. અરમાન દિલના ક્યાં રોકાંણા? હું જરુર આવીશ એવો વાયદો આપી... પછી જુદા થઈ ગયા તમે.. છે આ બેહાલ અમારા , તમારી જ છે આ ભેટ - સોગાદ ...! જોઈ મુખ અમારુ પછી શાને...પ્રિયે ગદગદા થઈ ગયા તમે.. જનાજો 'અંકુર' નો રોકી પછી એ રડતાં એટલું જ કરગર્યા... અલવિદા કહ્યુ હતુ અમે અમસ્તુ... ને... દુનિયા થી જ અલવિદા થઈ ગયા તમે..

ગઝલમાં સૌ વિચારો મારા દર્શાવી નથી શકતો; ઘણું સમજું છું એવું જે હું સમજાવી નથી શકતો. ન સ્પર્શી કોઈ અવગણના કદી પણ મારા ગૌરવને, કે હું ઉપકાર છું એવો જે યાદ આવી નથી શકતો. ગયો ને જાય છે દુ:ખનો સમય એક જ દિલાસા પર, કે વીતેલો સમય પાછો કદી આવી નથી શકતો. તમે આવ્યાં હતાં પાછા જવાને તો ભલે જાઓ, તમે મારું જીવન છો તમને થોભાવી નથી શકતો. તમે કાલે હતાં કેવાં અને આજે થયાં કેવાં, તમારી સાથ પણ હું તમને સરખાવી નથી શક્તો. બહાનું કેમ શોધું હું ‘મરીઝ’ એના મિલન કાજે, નિખાલસ છું હું તેથી વાત ઊપજાવી નથી શકતો.

થાય સરખામણી તો ઊતરતા છીએ,તે છતાં આબરુને દીપાવી દીધી, એમના મહેલ ને રોશની આપવા ઝૂંપડી પણ અમારી જલાવી દીધી. ઘોર અંધાર છે આખી અવની ઉપર,તો જરા દોષ એમાં અમારોય છે, એક તો કંઈ સિતારા જ નહોતા ઊગ્યા, ને અમે પણ શમાઓ બુઝાવી દીધી. બીક એક જ બધાને હતી કે અમે ક્યાંક પહોંચી ન જઈએ બુલંદી ઉપર, કોઈએ પીંજરાની વ્યવસ્થા કરી, કોઈએ જાળ રસ્તે બિછાવી ડીધી. કોઈ અમને નડ્યા તો ઊભા રહી ગયા,પણ ઊભા રહી અમે ના કોઈ ને નડ્યા, ખુદ અમે તો ન પહોંચી શક્યા મંઝિલે, વાટ કિંતુ બીજાને બતવી દીધી. કોણ જાણે હતી કેવી વર્ષો જૂની જિંદગીમાં અસર એક તનહાઈની? કોઈએ જ્યાં અમસ્તું પૂછ્યું, 'કેમ છો', એને આખી કહાણી સુણાવી દીધી. દિલ જવા તો દીધું કોઈન હાથમાં,દિલ ગયા બાદ અમને ખરી જાણ થઈ, સાચવી રાખવાની જે વસ્તુ હટી, એ જ વસ્તુ અમે તો લૂંટાવી દીધી. જીવતાં જે ભરોસો હતો ઈશ પર,એ મર્યા બાદ્ 'બેફામ' સાચો પડ્યો, જાત મરી ભલે ને તરાવી નહીં,લાશ મારી પરંતુ તરાવી દીધી.

શ્યામ….. શ્યામ…. શ્યામ…. શ્યામ… તારા વિના શ્યામ મને એકલડું લાગે, રાસ રમવાને વહેલો આવજે (2) તારા વિના શ્યામ મને એકલડું લાગે, રાસ રમવાને વહેલો આવજે (2) તારા વિના શ્યામ…. (2) શરદપૂનમની રાતડી, ચાંદની ખીલી છે ભલીભાતની (2) તું ન આવે તો શ્યામ, રાસ જામે ન શ્યામ, રાસ રમવાને વહેલો આવ… આવ… આવ… શ્યામ તારા વિના શ્યામ…. (2) ગરબે ધુમતી ગોપીઓ, સુની છે ગોકુળની શેરીઓ (2) સુની સુની શેરીઓમાં, ગોકુળની ગલીઓમાં, રાસ રમવાને વહેલો આવ… આવ… આવ… શ્યામ. તારા વિના શ્યામ…. (2) અંગ અંગ રંગ છે અનંગનો, રંગ કેમ જાય તારા સંગનો (2) તું ન આવે તો શ્યામ, રાસ જામે ન શ્યામ, રાસ રમવાને વહેલો આવ… આવ… આવ… શ્યામ. તારા વિના શ્યામ…. (2) શ્યામ….. શ્યામ…. શ્યામ…. શ્યામ…

કહેવતો

- ગાજ્યાં મેઘ વરસે નહી ને ભસ્યાં કુતરાં કરડે નહી. - આવડે નહી ઘેઁશ ને રાઁધવા બેસે ભેંસ. - વારા ફરથી વારો અને મારા પછી તારો. - વઘારેલી ખીચડી દાઢે વાળગી. - ન બોલવામાં નવ ગુણ. - બોલે એના બોર વેચાય. - કાગડો દહીંથરુ લઇ ગયો. - વિદ્યા વિનય થી શોભે છે. - સાહસ વિના સિદ્ધિ નથી. - કુતરુ કાઢતા બિલાડુ પેંઠુ. - વાંદરા ને સીડી ના અપાય. - કેડ માં છોકરુ ને ગામ માં ઢિંઢોરો. - ગામ હોય ત્યાં ઉકરડો હોયજ. - નામ છે એનો નાશ છે. - કુવામાં હોય તો હવાડા માં આવે. - બાપ તેવા બેટા ને વડ તેવા ટેટા. - મોર ના ઇંડા ચીતરવા ના પડે. - જેવો દેશ તેવો વેશ. - જેવો સંગ તેવો રંગ. - જેની લાઠી એની ભેંસ. - જેવું વાવો તેવુ લણો. - ઝાઝા રસોઇયા રસોઇ બગાડે. - સો વાત ની એક વાત. - દુર થી ડુંગરા રળિયામણા. - મામાનું ઘર કેટલે, દિવો બળે એટલે. - સોબત કરતા શ્વાનની બે બાજુ નુ દુઃખ, ખીજ્યું કરડે પીંડીએ રીઝ્યું ચાટે મુખ્. -આવડે નહિઁ ઘેઁશ (ખીચડી) ને રાઁધવા બેસ -ડાહી સાસરે જાય નહિઁ ને ગાઁડી ને શિખામણ આપે -ઠોઠ નિશાળા ને વત્તરણાઁ ઝાઝાઁ -તારુઁ મારુઁ સહિયારુઁ ને મારુઁ મારાઁ બાપનુઁ -હઁગીને આહડવા બેસવુઁ -હાલ હાલ હલ્લુની માશી (હાલતો થા) -ગાજ્યાઁ વરસાદ વરસે નહિઁ ને ભસ્યાઁ કુતરાઁ કરડે નહિઁ -ઘી ઢોળાયુઁ તો ખીચડી માઁ -પેટ કરાવે વેઁઠ -દીધે પે દયા ભલી -ઘરના છોકરાઁ ઘઁટી ચાટે -ઘર બાળીને તીરથ ન કરાય -ગામના મહેલ જોઈને આપણાઁ ઝુપડાઁ તોડી ન નખા. · થાઈ એવાં થઈએ, તો ગામ વચ્ચે રહીએ. · થાય તો કરવું, નહીં તો બેસી રહેવું. · થાકશે, ત્યારે પાકશે. · વાર્યાં ના વરે, હાર્યાં વરે. · થોડું બોલે તે થાંભલો કોરે. · થોડું સો મીઠું. · થોડું રાંધ, મને પીરસ, ને ભૂખી રહે તો મારા સમ. · થોડું ખાવું ને મોટાની સાથે રહેવું. · થોડે નફે બમણો વકરો. · થોડું બોલે તો જીતી જાય, ને બહુ બોલે તે ગોદા ખાય. · થોડે બોલે થોડું ખાય. · થોડે થોડે ઠીક જ થાય. · પોથાં તે થોથાં, અને ડાચાં તે સાચાં. · અંતે ધર્મો જય, પાપો ક્ષય. · ગૉળ અંધારે ખાધો તોય ગળ્યો અને અજવાળે ખાધો તોય ગળ્યો. · અન્ન તેનું પૂણ્ય અને રાંધનારીને ધૂમાડો.

કોઇની પણ વાતમાં પડતો નથી, એટલે હું કોઇને નડતો નથી. જે ઘડીએ જે મળ્યું મંજૂર છે, ભાગ્ય સાથે હું કદી લડતો નથી. કોણે છલકાવ્યા નજરના જામને, આમ તો હું જામને અડતો નથી. હામ હૈયામાં છે મારા એટલે, ઠોકરો ખાઉં છું પણ પડતો નથી

અનુભવ થઇ ગયો એવો મને એકવાર પીછાનો, પહાડોથી વધુ લાગી રહ્યો તો ભાર પીછાનો. જગા એક્વેત પણ જોકે નથી આગણા માં રોકી પણ, ગગન સમજે છે, શું હોઇ શકે વીસ્તાર ભાર પી ંછાનો. પળેપળ નીડમાં અકળાતી એકલતા પુછી રહી છે, અહીં ક્યારે ફફડશે મખમલી આકાર પીછાનો.

માનવના થઈ શક્યો તો એ ઈશ્વર બની ગયો જે કાંઈ બની ગયો એ બરાબર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો... એ મુજને રડતો જોઇને ખુદ પણ રડી પડ્યા મારો જ પ્રશ્ન એમનો ઉતર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો.... વર્ષો પછી મળ્યા તો નયન ભીના થઈ ગયા સુખનો પ્રસંગ શોકનો અવસર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો.... એ મુજને રડતો જોઇને ખુદ પણ રડી પડ્યા મારો જ પ્રશ્ન એમનો ઉતર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો.... છે આજ મારા હાથમાં મહેંન્દી ભરેલા હાથ મારો ય હાથ આજ તો સુંદર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો... આદિલના શેર સાંભળી આશ્ચર્ય થઈ ગયું ગઈ કાલનો આ છોકરો શાયર બની ગયો. માનવના થઈ શક્યો તો....

જે મસ્તી હોય આંખોમાં સુરાલયમાં નથી હોતી અમીરી કોઈ અંતરની મહાલયમાં નથી હોતી શીતળતા પામવાને માનવી તું દોટ કાં મૂકે? જે માની ગોદમાં છે એ હિમાલયમાં નથી હોતી

કહી દો આ સૌ પારેવાંને, હવે ચણ નથી નાખવાનો. કુણી લાગણીઓની અંદર ટપકતાં આંસુ નથી લુછવાનો. કાચીંડા સમ આ જીવનમાં, હવે રંગબાજી નથી કરવાનો ને સંવેદનાની બુઠઠી કીનારને હવે ધારદાર નથી ઘસવાનો. તોરણો ભલે બંધાયા માંડવે યાદોને વીદાય નથી આપવાનો. ને પીંડ ભલે બંધાય ગઝલનો શબ્દોને રમત નથી રમાડવાનો.

વાત વર્ષોની જર્જર પુરાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી, સાવ ઈતિહાસથીયે અજાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી. મેં અમસ્તી લખેલી કથાના સહુ પાત્ર સાચાં મળે છે તો હું શું કરું ? કોના હોવાની ઘટના કહાણી હતી ? એક રાજા હતો એક રાણી હતી. એક અવસ્થા હતી, ફૂલકન્યા હતી, તીરની સાથે છોડેલ ચિઠ્ઠી હતી, ઊડતી એક ઘોડી પલાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી. કે, ઝઝૂમ્યું હતું કોણ છેવટ સુધી શેરમાટીમા સપનાની સામે સતત ? કોની વંશાવેલી ધૂંળ-ધાણી હતી? એક રાજા હતો એક રાણી હતી. શાપ લાગ્યો હતો એક પળનો અને યુગ પથ્થર થઈને વિતાવ્યા હતા, તોય વરદાન જેવી જ વાણી હતી, એક રાજા હતો એક રાણી હતી.

લોહીની નદીઓ વહે છે રોકો રોજ નિર્દોષ મરે છે રોકો આગને કોણ સળગતી રાખે શહેરનાં શે'ર બળે છે રોકો ક્યાં સુધી ચાઅશે અંધાધૂંધી પ્રશ્ન હરરોજ ઊઠે છે રોકો ન્યાય ને રક્ષા કરી જે ન શકે ભાષણો કેમ કરે છે રોકો શબની પેટીથી મતોની પેટી કોઈ સરખાવ્યા કરે છે રોકો છે ઈમારત પડું પડું 'આદિલ' મૂળ આધાર ખસે છે રોકો

ક્યારેક અનુભવોમાંથી અમૃત શોધીએ છીએ, ક્યારેક એ અમૃત વલોવી જહર શોધીએ છીએ. કદી મનનાં ઉપવન ખૂંદીને અહંને શોધીએ છીએ, ને અહંના એ કાદવને ખૂંદી કમળ શોધીએ છીએ. ઉજાગરા સદીઓથી સદી ગયા છે અમને તોય, કદી દીવો લઇ પેલી નિંદરને શોધીએ છીએ. વાતો કડવી કરી કરી સ્વજનોને દુભવ્યા છે, હવે એમનાં દિલમાં મીઠાશ શોધીએ છીએ. કરી અલવિદા વતનને વસ્યા પરદેશ જઈ, હવે વતનની પેલી મીઠાશને શોધીએ છીએ. કદી ન આપ્યો આદર જેને ન હૂંફ આપી છે, એની પાસેથી હવે સમભાવ શોધીએ છીએ. સમજતો કેમ નથી જીવડા, વાવ્યું નથી જે, એ લણવા માટે શી વરાપ શોધીએ છીએ? સમંદર ને સરોવરને ચાલ્યા ઠોકરે ઠેલી હવે મૃગજળમાં કાં જળ શોધીએ છીએ?

મજા પડે તો તરત હું મિજાજ બદલું છું, ન આંખ બદલું ભલે પણ અવાજ બદલું છું. રમતરમતમાં હું રસ્મોરિવાજ બદલું છું, બદલતો રહું છું મને, તખ્તોતાજ બદલું છું. સફર અટકતી નથી કંઈ તૂફાન ટકરાતાં, દિશા બદલતો નથી હું જહાજ બદલું છું. પ્રજળતું કૈંક રહે છે હમેશાં હોઠો પર, કદીક શબ્દ તો ક્યારેક સાજ બદલું છું. સુરાલયે જ ચાલ હવે 'શૂન્યતા' છોડી, દરદ બદલતું નથી તો ઈલાજ બદલું છું. -રાજેન્દ્ર શુક્લ

જીવનમાં કઈ કમી છે, શી કમી છે આપને નહીં કહું, રહીને દૂર મારા પર વરસતા શાપને નહીં કહું. અતિથી બે હતા પણ એકને આપી દીધી રૂખ્સદ, ખુશીને તો કહ્યું જાવા, હવે સંતાપને નહીં કહું. કે દીઠો દંભ ભક્તિમાં ને સાદાઇ ગુનાહોમાં, કુરૂપ છે પુણ્ય, એ મારા રુપાળા પાપને નહીં કહું. અરીસો હોય કદરૂપો તો કદરૂપી છબી ઉપસે, છતા કંઇ આપ પર મારા વિષેની છાપ નહીં કહું. સ્મરણ હો કે હવે પ્રત્યક્ષ હો સાનિધ્ય સરખું છે, પરસ્પર ભિન્ન હું આપણા મેળાપને નહીં કહું. ધખે છે સુર્ય જે નભમાં પ્રકટશે ચન્દ્ર ત્યાં શીતળ્, કદી સ્થાયી જીવનમાં જીરવેલા તાપને નહીં કહું. "ગની" સ્વરમાં રહી ગાયું જીવનનું ગીત પણ અંતે થયુ કોલાહલે ગૂમ, ભેદ એ આલાપને નહીં કહું.

તારી નજરમાં જ્યારે અનાદર બની ગયો, મંઝિલ વગરનો જાણે મુસાફર બની ગયો ! ફૂલોનું સ્વપ્ન આંખમાં આંજ્યાના કારણે, હું પાનખરમાં કેટલો સુંદર બની ગયો ? ક્યાં જઈ હવે એ સ્મિતની મીઠાશ માણશું ? હૈયાનો બોજ આંખની ઝરમર બની ગયો ! મુક્તિ મળે છે સાંભળ્યું ચરણોના સ્પર્શથી, રસ્તે હું એ જ કારણે પથ્થર બની ગયો ! મારું મરણ ક્યાં એકલું મારું મરણ હતું ? સંસાર, આંખ મીંચી તો નશ્વર બની ગયો !

અહીંયા જ મારા પ્રણયની કબર છે ખરું કહો તમે, આ તમારું જ ઘર છે? તમે બેકદર થઈ ગયાં તો હું સમજ્યો એ મારા સમા માટે સાચી કદર છે હ્રદય મારું માટીનું કૂંડું થયું છે ફૂલો જેમ એમાં કોઈની નજર છે સુરાલય પછીથી હું શું કામ શોધું? તમે પીધો એની મને પણ અસર છે મને મારું મન એમ આગળ કરે છે કે મંઝિલની જાણે કે મુજને ખબર છે! હવે કોંને પોતાના ગણવા કહી દો અમારી જ સામે અમારું ભીતર છે મને રોક્યો મંઝિલના દ્વારે જઈ મેં કે મનમાં રહે : સ્હેજ બાકી સફર છે.

દુઃખમાં રડી લેવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે, હારેલી જીંદગી જીવવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે. કીનારા પર વહાણ હંકારનારાઓ તમને શું ખબર, તૂફાન માં કશ્તી ગુમાવવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે. તમામ ઉમર જેને પામવાની તડપ હોય પરંતુ, તેને મેળવીને ગુમાવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે. બે હાથ વડે ઝીંદગી ઉલેચનારાઓ એટલું પણ જાણો કે, છેલ્લા શ્વાસે હથેળી ખાલી જોવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે. એક વાટ પકડી ને ચાલનારાઓ મંઝીલ જરુર પામે છે, કીન્તુ માર્ગ માં ભટકી જવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે. દુનીયા જીતનારા ઘણાં સીકંદરો ભૂલાઈ ગયાં 'મક્કુ', એક-બે ના દીલ જીતી ચાલી જવાની પણ મઝા અનેરી હોય છે..

ફરી ન છૂટવાનું બળ જમા કરે કોઇ પ્રસંગ, નહિ તો મિલનના જતા કરે કોઇ મને ઘણાય તમારો સંબંધ પૂછે છે તમારી પણ કદી એવી દશા કરે કોઇ તમારી પાસ જવાની નથી થતી ઇચ્છા મને ફરીથી જવાની મના કરે કોઇ ભલે અવાજની ક્ષિતીજમાં જઇ ન શકાય વિચારને તો જતા – આવતા કરે કોઇ કોઇ નજીક નથી – એ વિષે હું કૈં ન કહું આ સંકડાશ વિષે સ્પષ્ટતા કરે કોઇ ગુન્હા કર્યા તો ‘ફના’ મેં ગુન્હા તમારા કર્યા મને એ માન્ય નથી કે સજા કરે કોઈ. - જવાહર બક્ષી

માણસ ઉર્ફે રેતી, ઉર્ફે દરિયો, ડૂબી જવાની ઘટના ઉર્ફે; ઘટના એટલે લોહી, એટલે વહેવું એટલે ખૂટી જવાની ઘટના ઉર્ફે… ખુલ્લી બારી જેવી આંખો ને આંખોમાં દિવસો ઊગે ને આથમતા; દિવસો મતલબ વેઢા, મતલબ પંખી, મતલબ ઊડી જવાની ઘટના ઉર્ફે… પગમાંથી પગલું ફૂટે ને પગલાંમાંથી રસ્તાના કૈં રસ્તા ફૂટે; રસ્તા અથવા ફૂલો અથવા પથ્થર અથવા ઊગી જવાની ઘટના ઉર્ફે… વજ્જરની છાતી ના પીગળે, આંસું જેવું પાંપણને કૈં અડકે તો પણ; આંસુ, એમાં શૈશવ, એમાં કૂવો, એમાં કૂદી જવાની ઘટના ઉર્ફે… ચાલો સૌ આ સંબંધોની વણજારોને બીજે રસ્તે વાળી દઈએ, સંબંધો સમણાંનાં ઝુમ્મર, ઝુમ્મર યાને ફૂટી જવાની ઘટના ઉર્ફે… છાતીમાં સૂરજ ઊગ્યાનો દવ સળગે ને સૂરજ તો એક પીળું ગૂમડું, ગૂમડું પાકે, છાતી પાકે, મહેફિલમાંથી ઊઠી જવાની ઘટના ઉર્ફે… મૂઠી ભરીને પડછાયાનાં ગામ વસેલાં ને પડછાયા હાલે ચાલે, પડછાયા તો જાણે ચહેરા, ચહેરા જાણે ભૂલી જવાની ઘટના ઉર્ફે…

મોહતાજ ના કશાનો હતો કોણ માનશે? મારોય એક જમાનો હતો કોણ માનશે? ડાહ્યો ગણી રહ્યું છે જગત જેને આજકાલ, એ આપનો દીવાનો હતો કોણ માનશે? તોબા કર્યા વિના કદી પીતો નથી શરાબ, આ જીવ ભક્ત છાનો હતો કોણ માનશે? માની રહ્યું છે જેને જમાનો જીવનમરણ ઝઘડો એ 'હા' ને 'ના' નો હતો કોણ માનશે? મસ્તીમાં આવી ફેરવી લીધી જગતની આંખ, એ પણ સમય નશાનો હતો કોણ માનશે? હસવાનો આજ મેં જે અભિનય કર્યો હતો, આઘાત દુર્દશાનો હતો કોણ માનશે? રુસ્વા કે જે શરાબી મનાતો રહ્યો જગે, માણસ બહુ મઝાનો હતો કોણ માનશે?

થોડોય પરિચય નથી છતાં સંબંધ છે, લાગે છે હ્રુદયની આ લાગણીઓ અંધ છે. કોઈ ખીલેલું ફૂલ ખરે ભર વસંતમાં, વીતેલ સૌ પ્રસંગ નીખરવા પ્રબંધ છે. છવાઈ ગઈ છે પાનખર ચમનમાં તે છતાં, અહીં પાન પાનમાં વસંતની સુગંધ છે. ભવરણમાં એતલે જ ભટકતો રહ્યો સદા, જોયું'તું મેં પ્રભુને ઘેર દ્વાર બંધ છે. જેના હતા અમે એ અમારા ન થઈ શક્યા, મિસ્કીન જિંદગીમાં રઝળતા સંબંધ છે.

મહેકમાં મહેક મળી જાય તો મૃત્યુ ન કહો તેજમાં તેજ મળી જાય તો મૃત્યુ ન કહો રાહ જુદો જો ફંટાય તો મૃત્યુ ન કહો શ્વાસની લીલા સમેટાય તો મૃત્યુ ન કહો. દીર્ઘ યાત્રાની જરૂરતથી સજ્જ થઈ જઈને એક મંઝિલની લગન આંખે ઉતરવા દઈને ભાનની ક્ષણને કાળજીથી સમેટી લઈને ‘આવજો’ કહીને કોઈ જાય તો મૃત્યુ ન કહો. જે નરી આંખે જણાયું ન એ તત્વ કળવા જે અગોચર છે એ અસ્તિત્વને હરદમ મળવા, દૂર દુનિયાના રહસ્યોનો તાગ મેળવવા દ્રષ્ટી જો આંખથી છલકાય તો મૃત્યુ ન કહો. શબ્દ ક્યાં પહોંચે છે તે જાતે નિરખવા માટે ભાન ની સૃષ્ટીની સિમાને પરખવા માટે દિલના વિસ્તારની દુનિયાઓમાં વસવા માટે કોઈ મહેફીલથી ઊઠી જાય તો મૃત્યુ ન કહો.

મોત કેરા નામથી ગભરાઉં એવો હું નથી, બીકથી વહેવાર ચૂકી જાઉં એવો હું નથી; જાન દીધો છે ખુદાએ ચાર દિ’ માટે ઉધાર, એને પાછો સોંપતાં અચકાઉં એવો હું નથી. શું કુબેરો ? શું સિકંદર ? ગર્વ સૌનો તૂટશે, હો ગમે તેવો ખજાનો બે જ દિનમાં ખૂટશે; કાળની કરડી નજરથી કોઈ બચવાનું નથી, આજ તો ફૂટી છે પ્યાલી, કાલ કૂંજો ફૂટશે. હર પ્રભાતે ચેતવે છે કૂકડાઓની પુકાર, જો ઉષાના દર્પણે તારા જીવન કેરો ચિતાર; જાગ ઓ નાદાન, વીતી રાત આખી ઊંઘમાં, આયખું એમ જ ઘટી જાશે કદી કીધો વિચાર ? -ઉમર ખય્યામ (અનુવાદ: ‘શૂન્ય’ પાલનપુરી)

હાથ આવ્યું હતુ હરણ છૂટ્યું, હાય! મારું એ બાળપણ છૂટ્યું! એમનું પણ હવે શરણ છૂટ્યું, જિન્દગી છૂટી કે મરણ છૂટ્યું! પગથી છૂટી જવાની પગદંડી, એમનું જો કદી રટણ છૂટ્યું! મદભરી આંખ એમની જોતાં, છૂટી ન વાણી ન વ્યાકરણ છૂટ્યું! કોઈની આશને ઘરણ લાગ્યું, કોઈની આશનું ઘરણ છુટ્યું! પણ હતું – એમનાથી નહીં બોલું, મોતની બાદ પણ ન પણ છૂટ્યું. સ્વપ્નમાં એમનાથી રસ-મસ્તી, નીંદ છૂટી ન જાગરણ છૂટ્યું! એમનાં પગ પખાળવા કાજે, આંખથી ફૂટીને ઝરણ છૂટ્યું. તું અને પાર પામશે એનો? બુધ્ધિ, તારું ન ગાંડપણ ન છૂટ્યું. કોણ ‘શયદા’ મને દિલાસો દે! ચાલ, તારું જીવન-મરણ છૂટ્યું. - ‘શયદા’

પર્વતને નામે પથ્થર,દરિયાને નામે પાણી, ’ઈર્શાદ’ આપણે તો ઈશ્વરને નામે વાણી. આંસુ ઉપર આ કોના નખની થઈ નિશાની? ઇચ્છાને હાથ-પગ છે એ વાત આજે જાણી. આ શ્વાસની રમતમાં હારી ગયો છું તો પણ, મારે ઘરે પધારો ઓ ગંજીપાની રાણી. ક્યારેક કાચ સામે, ક્યારેક સાચ સામે, થાકી જવાનું કાયમ, તલવાર તાણી તાણી. થાકી જવાનું કાયમ, તલવાર તાણી તાણી, ’ઈર્શાદ’ આપણે તો ઈશ્વરને નામે વાણી.

ખબર નથી એને હું શું કહી ગયો પ્રેમ મારો આસુંની ધારમા વહી ગયો મળવાની છેલ્લી તક પણ ગુમાવી મે.. જ્યારે એને બીજો જીવનસાથી મળી ગયો બિલકુલ ન હતો ગમ મને હ્યદયમાં.... બધુ જ ચુપચાપ સહી ગયો.. સ્વપ્ન થકી હજી હું નિહાળી લઉ છું એને, બાકી તો જીવતો જ સાગરમાં ડુબી ગયો, મિત્રોના સાથમાં હસી લઉ છું જરાક હું નહિતર માર દર્દ તો ચુપચાપ જ પી ગયો, રડાવી જાય છે ક્યારેક એની યાદ મને... કારણ કે મારો 'પહેલો પ્રેમ અધુરો રહી ગયો'.........

આ સંસાર સાગરમાં, તરી જવુ છે નામ રોશન જગતમાં, કરી જવુ છે દુનિયા ભુલી ન શકે મને કોઇ કાળે એવુ કંઇ મરતા પહેલા કરી જવુ છે તને હું મેળવી શક્યો જ નથી કદી છતાં જુદાઇના ડરથી, ડરી જવુ છે તારી આંખોમાં ઉતરવા દે મને મારે ત્યાં મંઝિલ સુધી, તરી જવુ છે તારી આંખોનું આંસુ બનીને મારે પાંપણથી હોઠ સુધી, સરી જવુ છે તારા હૃદયના દરેકે દરેક ખુણે તારી ધડકનો થઇ, ધડકી જવુ છે

સંબંધોના સથવારે મળતા રહીશું. એકમેકના પ્રેમમાં ઓગળતા રહીશું. ને સજાવી વસંતોની એ યાદોને. છેવટે પાનખરમાં નીખરતાં રહીશું. આમ તો વસીએ ભુમી પર પણ, નભના તારા સમ ખરતા રહીશું. નથી આમતો હું ચાંદનીનું તેજ, પણ અમાસમાંય મળતા રહીશું. ખેલ નીત નવા દેખી આ જગતના, સાપસીડીમાં સદાય લપસતાં રહીશું. ઉગે સુર્ય આથમણે કદીક જો, તો ગગનમંડળે સદા ચમકતા રહીશું.

ચોરીને દિલ મારું તમે શરમાવ છો કેમ ? રાખવું હોય તો રાખો હવે ગભરાવ છો કેમ ? જમાનાની શરમ કાજે ભલે નીચું જુઓ છો પણ, કરી ને કર્યા નીજ હાથે હવે પસ્તાવ છો કેમ ? ? ? --- સાગર પૂછે રેતી ને તને ભીજવુ કે નહી સાગર પૂછે રેતી ને તને ભીજવુ કે નહી રેતી મનમા રૉય પડી,આમ તે કાઈ પુછી પુછી ને થતા હસે પ્રેમ................ ---- જીવનના સવાલ હું રાખીશ જવાબ તમને અર્પણ, ખાલી જામના પ્યાલા હું રાખીશ શરાબ તમને અર્પણ, મિત્રતા કરી છે તમારી સાથે કોઇ રમત નથી કરી, કાંટાઓની વેદના હું રાખીશ ગુલાબ તમને અર્પણ....

આભાર તારો કે આવી મિત્રતા આપી, આપણા સંબંધમાં કેવી સુંદરતા આપી, દુનિયામાં લોહીના સંબંધ પણ તુટીં જાય છે, પણ મને દોસ્તીમાં પણ કેવી પવિત્રતા આપી... કોઇ પણ વાત કહી શકીએ છીએ એક-બીજાને, મિત્ર તે દુઃખ દુર કરવાની કેવી સત્ત્તા આપી, નહિ છોડી શકીએ આ મિત્રતાને કોઇ પણ રીતે, આપણા સંબંધમાં પ્રભુંએ પણ કેવી અટ્ટુટતા આપી, હું અપૂર્ણ હતો તમારી મિત્રતા વિના, તમે સાથ આપી કેવી પૂર્ણતા આપી......

અરે ઓ ગરમ મસાલેદાર વાનગી.. રાજકોટના પેંડા.. ભાવનગરના ગાંઠીયા.. જામનગરના ગુલાબજાંબુ ને વડોદરાનો ચેવડો... ઓરી આવે તો તને વાત કહુ ખાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી વાળ તારા ખંભાતી સુતરફેણી, ગાલ તારા સુરતની ઘારી રાજકોટના પેંડા જેવી તુ છે કામણગારી માવા જેવી માદક જાણે, મોહબ્બતની મિજબાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી હોઠ તારા અમદાવાદી શરબતની દુકાન એ શરબતનો તરસ્યો છુ હું રંગીલો જુવાન પીવું પીવું પણ પ્યાસ ન બુઝે, હોઠોને હેરાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી કુંવલ સાડી હાફુસ મીઠી, ચોરવાડની કેસર કેરી ભાવનગરના ગાંઠીયા જેવી આંગળીયો અનેરી મોળો માણસ આરોગે તો આવી જાય મર્દાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી કતાર ગામની પાપડી જેવી આંખ્યુ આ અણીયાળી જામનગરના ગુલાબજાંબુ જેવી તુ રસવાળી તુજને ખાવા માટે ના લેવી પડતી પરવાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી જીભ તારી મરચું મોંઢલું બોલે બોલે તિખુ તમતમ ભેજું છે નડીયાદી ભુંસું સાવ ખાલીખમ તુ વડોદરાનો લીલો ચેવડો, ખાતા આવે તાજગી, તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી ઓરી આવે તો તને વાત કહુ ખાનગી તુ ગરમ મસાલેદાર ખાઠી-મીઠી વાનગી

વિસ્મરણમાં છે ઝૂલવાનો સમય, સર્વ યાદોને ભૂલવાનો સમય. ખૂબસૂરત પ્રસવ મરણનો અને હોવાની કેદ ખૂલવાનો સમય. પાણીના ટીપે ઘાસમાં જઈએ ચાલ, કોઈ પ્રવાસમાં જઈએ પહેલી વર્ષામાં એક થઈને પછી માટીના ભીના શ્વાસમાં જઈએ. પાણીના ટીપે ઘાસમાં જઈએ ચાલ, કોઈ પ્રવાસમાં જઈએ પહેલી વર્ષામાં એક થઈને પછી માટીના ભીના શ્વાસમાં જઈએ બચ્યા છે કેટલા ? એ શબ્દ પણ ગણી લઉં છું છૂટો પડું છું ને ખુદની સિલક ગણી લઉં છું ક્ષણો, કલાક, દિવસ, માસ, વર્ષ કે સૈકા તમે હો એવા સમયને પ્રણય ગણી લઉં છું

રૂપ કૈફી હતું, આંખો ધેલી હતી, ને હથેળીમાં એની હથેળી હતી મન મહેકતું હતું, ભીના કંપન હતા, એની સાથે મુલાકાત પહેલી હતી આંખમાં એક દરિયો છુપાયો હતો, પણ શિશુ જેવો નિર્દોષ ચહેરો હતો છોકરી મારી સામે જે બેઠી હતી, ખૂબ અઘરી હતી, સાવ સહેલી હતી મીઠી મુંઝવણ હતી, હોઠ તો ચૂપ હતા, જો હતો, તો હતો મૌનનો આશરો એણે જ્યારે કહ્યું, હું તને ચાહું છું, જિંદગી એક પળમાં ઉકેલી હતી જોતજોતામાં બસ એ રિસાઇ ગઇ, પણ દૂરના જઇ શકી મારાથી એ ફેરવી તો લીધું મોઢુ છણકો કરી, પીઠથી પીઠ તો પણ અઢેલી હતી

શબ્દો જેવા કાગળ પરના ઘાવ હજી પણ તાજા છે, પાણી જેવા ઝાંકળ પરના ઘાવ હજી પણ તાજા છે. વાત પ્રસંગોની ને સામે ચોમાસું ભરપૂર હતું, ‘કોઈ નથી’ની અટકળ પરના ઘાવ હજી પણ તાજા છે. નથી નીકળતા લીલા શ્વાસો એક અજાણ્યા ચહેરાના, આંસુ જેવા મૃગજળ પરના ઘાવ હજી પણ તાજા છે હતી ઉદાસી આંખોમાં પણ ચહેરે જુદો ભાવ હતો, કોઈ તૂટેલી સાંકળ પરના ઘાવ હજી પણ તાજા છે.

કિરણ આવ્યાં તો અંઘારા કરમ ઓગાળવા આવ્યાં, આ ઝાકળ શાને પોતાના જનમ ઓગાળવા આવ્યાં ! કહી દીધું ખરેખર સ્પર્શને : આજે ઝૂકીશું નહિ, છુઈમુઈનાં પર્ણો જો ! શરમ ઓગાળવા આવ્યાં. હતી એક જ શરત આખી સફરની, સાહજીક બનવું, સમજ જે આ લઈ આવ્યા ભરમ ઓગાળવા આવ્યા. અમારે દેવ-દેવી, દોરા-ધાગા, સુખ ને દુ:ખ છે પ્રેમ, ખરાં દર્શન કરી દૈર-ઓ-હરમ ઓગાળવા આવ્યા. અધિકૃત હો ભલે, તો પણ પ્રશસ્તિઓ ગમે છે ક્યાં ? તમારી પાસે આવ્યા તો અહમ્ ઓગાળવા આવ્યા.

ઉદ્ધતાઈ દાખવે તો એને કહેવું પણ પડે, ને રડે તો શબ્દનું ઉપરાણું લેવું પણ પડે. આખરી ઈચ્છા જો નિર્મળ જળ થવાની હોય તો, પથ્થરોની વચ્ચે થઈને એણે વહેવું પણ પડે. કંપ ભીતરના જ તો ભારે ભયાનક હોય છે, જણ હો સાંગોપાંગ એક બહુમાળી જેવું, પણ પડે. ચાહવાનો વણલખ્યો એક જ નિયમ છે દોસ્તો ! લાગણીના સાવ ચંચળ સ્તરને સહેવું પણ પડે. પ્રાર્થનાના આર્તનાદ ઉપર સુધી પહોંચ્યા તો છે, શક્ય છે કે આ વખત વરસાદ જેવું પણ પડે. કેવી છે રફતાર ! ચિંતા છે સફરમાં શું થશે ! કાચબાની પીઠ ઉપર રાત રહેવું પણ પડે. કોઈ ક્ષણ પર જિંદગી એવો દગો દઈ દે કદાચ ! ચક્રવૃધ્ધિ વ્યાજ સાથે એને દેવું પણ પડે.

મને ખુદને જ મળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું ને વરસાદે પલળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું હતો જે આપણો સંબંધ એના ભગ્ન અવશેષો શિશુ માફક ચગળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું તને આગળ ને આગળ હું હજી જોયા કરું અથવા પ્રયાસોમાં કથળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું ચણાયા કાકલૂદી પર થરતી જ્યોતના કિસ્સા દીવાની જેમ બળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું નગરનાં માણસો જે એ બધાં છે મીણના પૂતળાં અને એમાં પીગળતો હું હજી પણ ત્યાં જ ઊભો છું

કમાલ કરે છે,કમાલ કરે છે, એક ડોસી ડોસા ને હજુ પ્યાર કરે છે. ડોસો જાગે, ત્યારે ચશ્મા આપે ને બ્રશ ઉપર પેસ્ટ ને લગાડે,લોકો નુ કેવુ છે આમ કરી ડોસી તો ડોસા ને શાને બગાડે.

હળવે હળવે શીત લહેર મા ઝુમી રહી છે ડાળો સન્ગાથે સુખ શોધીએ રચીએ એક હુન્ફાળો માળો એકમેક ને ગમતી સળીઓ શોધીએ આપણે સાથે મનગમતા માળાનુ સપનુ જોયુ છે સન્ગાથે અણગમતુ જ્યા હોયે કશુ ના માળો એક હુન્ફાળો સન્ગાથે સુખ શોધીએ રચીએ એક હુન્ફાળો માળો મનગમતી ક્શન ના ચણચણીએ ના કરશુ ફરિયાદ; મખમલ મખમલ પીન્છા વચ્ચે રેશમી હો સન્વાદ સપના કેરી રજાઇ ઓઢી માણીએ સ્પર્શ સુન્વાળો સન્ગાથે સુખ શોધીએ રચીએ એક હુન્ફાળો માળો!! મઝિયારા માળામા રેલે સુખની રેલમછેલ એક્મેકના સાથમા શોભે વ્રુક્શ ને વીટી વેલ મનહર મદભર સુન્દરતામા હોયે આપણો ફાળો સન્ગાથે સુખ શોધીએ રચીએ એક હુન્ફાળો માળો!!

તકદીર મા નથી તે વાત માગી છે, જે મળવાના નથી તેમની મુલાકાત માગી છે. પ્રેમ ની દુનીયા ને ભલે પાગલ કહેતા લોકો, મે તો સુરજ પાસે પણ રાત માગી છે.......

તારી હથેળીને દરિયો માનીને કોઇ ઝંખનાને સોંપે સુકાન; એને રેતીની ડમરીનો ડૂમો મળે, એનો અલ્લાબેલી. ખજૂરીની છાયામાં વરસે છે ઝાંઝવા ને વેળુમાં તરસે છે વ્હાણ; કૂવાથંભેથી હવે સોણલાં રડે ને કોરી આંખોને અવસરની જાણ. તારી હથેળીને રેતી માનીને કોઇ ઊંટોના શોધે મુકામ; એને કોરીકટ માછલીની જાળો મળે, એનો અલ્લાબેલી. કોની હથેળીમાં કોનું છે સુખ, કોને દરિયો મળે ને કોને રેતી? વરતારા મૌસમના ભૂલી જઇને એક ઝંખનાને રાખવાની વ્હેતી. તારી હથેળીને કાંઠો માનીને કોઇ લાંગરે ને ઊઠે તોફાન; એના ઓસરતી વેળુમાં પગલાં મળે, એનો અલ્લાબેલી.

કમળ ભોળું, કુમુદ ભોળું, ભમર ભોળો, દીવાનાં છે જે જેનું ન તે તેનું, પ્રેમી પ્રેમી જુઠાનાં! ભ્રમર ગૂંજે કમલ કુમુદે, ન જેને છે કદર તેની, દિલ તો તણાં નભમાં, પ્રેમી પ્રેમી જુઠાનાં! કમલ પ્રેમી રવિનું જે, કુમુદ બાઝ્યું શશી ને જે, ફરે ઊંચા તે બેપરવા, પ્રેમી પ્રેમી જુઠાનાં! કમલ, ભમરા. કુમુદ જેવું હ્ર્દય મારૂં ખરે ભોળું, કુદે, બાઝે, પડે પાકુ, પ્રેમી પહાડ પાણો છે! ઈચ્છે દાસ થવાને, ન કોઈ રાખતું તેને, બિચારૂં આ દિલ કહે છે, “પ્રેમી પહાડ પાણો છે!” મનુની પ્રીત દીઠી મેં, ઝાકળમોતી જેવી તે, લાડું-લાકડાનો સ્નેહ , પ્રેમી પહાડ પાણો છે! હવે મનજી મુસાફર તું, બહેતર જા બિયાબાને, કરી લે પ્રીત પક્ષીથી, પ્રેમી પહાડ પાણો છે! નિ:શ્વાસે ભર્યું હૈયું, અશ્રુથી ભર્યાં ચક્ષુ, મગજ બળતું કહે છે: “હા! પ્રેમી પહાડ પાણો છે!”

શબ્દ કેરી પ્યાલીમા સુરની સુરા પીને મસ્ત બેખયાલી મા લાગણી આલાપીને લ્યો અમે તો આ ચાલ્યા જે ગમ્યુ તે ગાયુ છે જે પીધુ તે પાયુ છે મહેકતી હવાઓમા કૈન્ક તો સમાયુ છે ચાન્દની ને હળવેથી નામ એક આપીને લ્યો અમે તો આ ચાલ્યા જે કૈ જીવાયુ ને જીવવા જે ધાર્યુ તુ સાચવી ને રાખ્યુ તુ અશ્રુ એક સાર્યુ હતુ ડાયરી ના પાનાની એ સફરને કાપીને લ્યો અમે તો આ ચાલ્યા ફૂલ ઉપર ઝાકળનુ બે ઘડી ઝળક્વાનુ યાદ તોયે રહી જાતુ બેઉ ને આ મળવાનુ અન્તરના અન્તરને એમ સહેજ માપી ને લ્યો અમે તો આ ચાલ્યા

દરિયા ના મોજા કઈ રેતી ને પૂછે તને ભીજાવુ ગમશે કે કેમ એમ પુછી ને થાય નહિ પ્રેમ ચાહવા ને ચૂમવા મા ઘટ્ના નો ભેદ નથી એક નો પર્યાય થાય બીજુ આન્ખોનો આવકરો વાન્ચી લેવાનો ભલે હોઠોથી બોલે કે ખીજુ ચાહે તે નામ એને દઈ દો તમે રે ભાઈ અન્તે તો હેમ નુ હેમ, એમ પુછી ને થાય નહિ પ્રેમ ડગલે ને પગલે જો પુછ્યા કરો તો પછી કાયમ ન રહેશો પ્રવાસી મન મુકી મોરશો તો મળશે મુકામ એનુ સરનામુ સામી અગાશી મનગમતો મોગરો મળશે વટાવશો વાન્ધાની વાડ જેમ જેમ! એમ પુછી ને થાય નહિ પ્રેમ!!

રસ્તા ઉપર આમ ને આમ ભેટી પડીએ, પછી કીનારે ઉભા રહી, એકમેક ના હાથ પકડી, ચાલ દોડી જઈએ સામેથી ઉછળી આવતા, મોજા ની સામે; બધા ની આંખો માં આપણે બે, પણ આપણે બેફીકર, ચાલ ખુલ્લેઆમ પ્રેમ કરીએ; જાણીતી બધીજ નજરો માં ખૂંચી તેમના કોચવાત દાંત સામે, ખુલ્લેઆમ હસીને, જોર જોર થી! ભીંજાઈ ગયેલો મારો પાલવ તારા સવારેજ પોલીશ કરાવેલા ભીંજયેલા બૂટ ને છુપાડ્યા વગર થોડીક ઉડતી રેતી ના કણ ને એ ભીનાશ માં સાચવતા ચાલ,ફરી પાછા છૂટા પડીએ ખુલ્લેઆમ!

સાવ અમસ્તું નાહક નાહક નિષ્ફળ નિષ્ફળ રમીએ, ચાલ મજાની આંબાવાડી! આવળબાવળ રમીએ. બાળસહજ હોડી જેવું કંઈ કાગળ કાગળ રમીએ, પાછળ વહેતું આવે જીવન, આગળ આગળ રમીએ. માંદા મનને દઈએ મોટું માદળિયું પહેરાવી, બાધાને પણ બાધ ન આવે, શ્રીફળ શ્રીફળ રમીએ. તરસ ભલેને જાય તણાતી શ્રાવણની હેલીમાં, છળના રણમાં છાનામાના મૃગજળ મૃગજળ રમીએ. હોય હકીકત હતભાગી તો સંઘરીએ સ્વપ્નાંઓ, પ્રારબ્ધી પથ્થરની સાથે પોકળ પોકળ રમીએ. ફરફર ઊડતું રાખી પવને પાન સરીખું પહેરણ, મર્મર સરખા પારાવારે ખળખળ ખળખળ રમીએ. હુંય ગની, નીકળ્યો છું લઈને આખોપાખો સૂરજ, અડધીપડધી રાત મળે તો ઝાકળ ઝાકળ રમીએ.

કેટલા હસમુખ હતા ને કેવા દીવાના હતા, આપણે જ્યારે જીવન માં એકબીજાના હતા. મંદીરો ને મસ્જીદો મા જીવ ક્યાંથી લાગશે, રસ્તે રસ્તે જ્યા સફર માં એના મયખાના હતા. આપને એ યાદ આવે તો મને યાદ આપજો, મારે શું કેહવુ હતુ, શું આપ કેહવાના હતા. કેટલુ સમજાવશે એ લોકને તું પણ "અદીલ" તારા પોતાના તને ક્યાથી સમજવાના હતા

આશ્ચર્ય એ જ વાતનું મનમાં રહ્યા કરે, ખાલીપણાનું ભાન કોઈને નડે નહીં. વનમાં, ભૂલીને ભાન, રઝળતા પ્રવાસને, ઊડતાં ઝીણાં પતંગિયા નજરે ચડે નહીં. દૃશ્યોની પાર જાઉં છું ક્યારેક ટહેલવા, આંખો મીંચાઈ જાય પછી ઊઘડે નહીં. મારી લથડતી ચાલના કારણમાં એટલું, હોવાપણાનો ભાર હવે ઉપડે નહીં. રસ્તામાં કોઈ ફૂલ શા માણસ મળ્યા હશે, નહીંતર ‘અનિલ’ આટલો મોડો પડે નહીં.

મારી સાથે છેવટ સુધી ચાલે એવું કોઇ નથી, એક રસ્તો છે. મારી સથે છેવટ સુધી બોલે એવું કોઇ નથી, એક દર્પણ છે. મારી સથે છેવટ સુધી ગય એવુ કોઇ નથી, એક મૌન જ છે. મારી સથે છેવટ સુધી રુએ એવું કોઇ નથી, આ આંખો છે. મારી સાથે છેવત સુધી સૂવે એવું કોઇ નથી, એકલતા છે.

હવે કહુ છું જરા ભીંજાવને વરસાદ ના સમ છે પછી હળવેથી સંકોચાવ ને વરસાદ ના સમ છે તમોને રાત આખી રહી જવાના કોડ જા જાગ્યા તમે પણ કહી દીધુ હવે જાવ ને વરસાદ ના સમ છે તમે નખશીખ ભીંજાયા, અમે તો સાવ કોરાકટ જરા ખોબો ભરી ને ન્હાવ ને વરસાદ ના સમ છે તમે આપ્યા છે સમ એ સમનુ થોડુ માન તો રાખો ચલો સમ તમે પણ ખાવ ને વરસાદના સમ છે.

આ મોહબ્બત છે, કે છે એની દયા, કહેતા નથી. એક મુદ્દત થઇ કે, તેઓ હા કે ના કહેતા નથી. લ્યો નવાઇ આપની શંકા સુધી પહોંચી ગઇ. બસ હવે આગળ અમે દિલની કથા કહેતા નથી. એને તું સંયમ કહે, તારી કૃપા કિંતુ અમે, મનમાં નબળાઇ છે તેથી દુર્દશા કહેતા નથી. એ જ લોકો થઇ શકે છે મહેફિલોની આબરૂ, જેઓ વેરાનીને પણ સૂની જગા કહેતા નથી. બે જણા દિલથી મળે તો એક મજલીસ છે ‘મરીઝ’ દિલ વિના લાખો મળે, એને સભા કહેતા નથી.

થોડીક શીકાયત કરવી'તી, થોડાક ખુલાસા કરવા'તા, એ મોત જરા રોકાઈ જતે, મારે પણ બે ચાર કામ હતા, જીવનની સમી સાંજે ઝખ્મોની યાદી જોવી'તી, બહુ ઓછા પાના જોઈ શક્યો, બહુ અંગત અંગત નામ હતા....

કેવી રીતે મનની વાત કહું હું, આ દુનિયાની ભાષાઓમાં, પ્રેમ ક્યાં બનવાનો છે, આ શબ્દોની સીમાઓમાં, કંઇ જ નથી મારી પાસે, ખુદને તમને સોંપી રહ્યો છું, સાથ નિભાવીશ જીવનભર, આ જ સંદેશો મોકલી રહ્યો છું, નાના-નાના સપનાઓ મારા, નાની સરખી જ આશા છે, હળીમળીને સુખ-દુઃખ વહેંચીએ, બસ આટલી જ અભીલાષા છે...

ચાહે જે મને દિલથી, તેવી ચાહનાર શોધું છું, વફાનો બદલો આપે વફાથી, તેવી વફાદાર શોધું છું. વિશ્વાસનો બદલો આપે વિશ્વાસથી, તેવી વિશ્વાસુ શોધું છું. દોસ્તીનો બદલો આપે દોસ્તીથી, તેવી દોસ્ત શોધું છું. દુઃખમાં જે આપે સાથ, તેવો સાથી શોધુ છું. જે સમજે દિલની વાત, તેવી દિલરુબા શોધુ છું. ખીલવે જે આ બગીચાને તેવી વસંત શોધુ છું......

હોય પૂનમની રાત એમા આમ તો કંઇ નથી, રાતની છે વાત એમા આમ તો કંઇ નથી. આગ્રહ હું કરતો રહું અને આપ પણ ના-ના કરતા રહો, છે વિનયની વાત એમા આમ તો કંઇ નથી. આપ વિના સુનુ જીવન મારું આપથી છે આબાદ, છે હ્યદયની વાત એમા આમ તો કંઇ નથી, રૂપ તો ક્યાં નથી પણ જોયુ કેવળ આપને, છે નજરની વાત એમા આમ તો કંઇ નથી, આપને મળવાની આશાએ જનમતો મરતો રહું છું, છે ધીરજની વાત એમા આમ તો કંઇ નથી...

ખુશ છું હું, પડછાયો પણ લંબાય છે ! દૂ…ર અજવાળું ખરેખર થાય છે. દૂર જ્યારે પહોંચથી કંઈ થાય છે, ત્યારે ક્યાં અંતર કોઈ વર્તાય છે ? ના ગમે એ વાત કોરાણે મૂકી કેવી શાંતિથી એ ભૂલી જાય છે ! એના દિલમાં ચોર આવ્યો એ પછી, એ બધા પર કંઈ ને કંઈ વહેમાય છે. ચાહ માણસની મહત્તમ જ્યારે થાય, શાંત મધદરિયા સમો દેખાય છે. યાદના પાણીમાં તારી એક ઠેસ… ક્યાં સુધી મારામાં વર્તુળાય છે ! -વિવેક મનહર ટેલર

ખુદ તો બની શકું છું હું, છોને ખુદા નથી, કણ થઈ શકું તો ખૂબ, ભલે અર્બુદા નથી. ભીતર ભલે ને હો હવા, કાયા તો એ જ છે, ફૂટીને જળમાં ના ભળે એ બુદબુદા નથી. શ્વાસોના સઢ ફરક્યાં પવન શબ્દનો લઈ, એના વિના આ હોડીનો કો’ નાખુદા નથી. મારી ગઝલમાં કેમ જીવન મારું ધબકે છે? શબ્દો ને શ્વાસ એક છે મારાં, જુદા નથી.

યુગો પછી જોવા મળશે ચિર-પરિચિત ચહેરો સંભાળજે ઓ દિલ મારા! એ આવે છે. ગંભીરતા તો એને લગીરેય ગમતી નથી બની જા ઓ દિલ આવારા! એ આવે છે. ઝરણ બની ફૂટી નિકળશે સમય-શીલા પરથી નદી, સંકોચી લે ધારા! એ આવે છે. પૂનમની રાત છે અને ચંદ્ર નથી ઊગ્યો? ચિંતા ન કરો સિતારા! એ આવે છે. ક્ષણ માટે આવશે ક્ષણમાં ચાલી જશે થંભી જાઓ પલકારા! એ આવે છે. પદરવ સાંભળતી વખતે ખલેલ ન જોઇએ કોઇ બંધ થઇ જા ધબકારા! એ આવે છે.

યાદ કોઇની વીસરવા એક ભવ ઓછો પડે, એ અગનજ્વાળાને ઠરવા એક ભવ ઓછો પડે તું કે જેના હોઠ પર ફરિયાદ વિણ કંઇ પણ નથી, ને મને નિ:શ્વાસ ભરવા એક ભવ ઓછો પડે. રૂપ છે નમણી પ્રતિભા હાય ! કિન્તુ દબદબો ! ફૂલ પણ એકાદ ધરવા એક ભવ ઓછો પડે. દૂર હરદમ દૂર ઓ મન ! ધર્મના ભેદો થકી, એ વમળમાથી ઉગરવા એક ભવ ઓછો પડે. આચમન એનું મળે તો પણ ‘મુસાફિર’ ધન્યતા, આ ગઝલ-સિન્ધુને તરવા એક ભવ ઓછો પડે.

યાદ તારી આવતાં જ, ચૂપચાપ રડી લઉં છું હું. સપનામાં તું સતાવે તો, રાતભર જાગી લઉં છું હું. તું નજરે ન પડે તો તારી, તસવીર જોઇ 'લઉં છું હું. રિસાઇને તું ચાલી જાય તો, દિલને મનાવી લઉં છું હું. યાદોથી હું ક્યાં લગી જીવું ? ક્યારેક તો પ્રત્યક્ષ આવી જા તું...

કોઇવાર કોઇની પ્રીત પણ તકલીફ આપે છે. આંખોને ગમે તે રીત પણ તકલીફ આપે છે. હમેંશા હારથી નથી હારી જતો માણસ, કોઇવાર જગતમાં જીત પણ તકલીફ આપે છે....

રાત રડતી અને સરે ઝાકળ, પુષ્પની આંખથી વહે ઝાકળ. ઘાસને પાપ લાગે નૃસ્પર્શે, રોજ એ ધોઈને હરે ઝાકળ. તો ઉષા બળતી હોત ભડકે પણ, ઠારવા સૂર્યને બળે ઝાકળ. દર્દ હો કે ખુશી જીવનની હો, બેયમાં આંખમાં તરે ઝાકળ. એક સ્થળે ભેજ જો ભીતરનો ઠરે, એ હવા ! તો જ એ બને ઝાકળ. બાથમાં આખું નભ સમાવે, ને પુષ્પના પાંદમાં રહે ઝાકળ. હું તો શું ? કાવ્ય પણ ભીંજાયા છે, મન-વિચારોને જો અડે ઝાકળ.

કયા કારણોથી ને કોના પ્રતાપે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? કહો, કોણ કોના હિસાબો તપાસે ? તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? હતો મૂળનો ને રહ્યો મૂળમાં હું, તમે ચાલ સમજી લીધી’તી સમયની, બનીને મજાના ફળ ઊંચેરી ડાળે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? હતી શ્વાસમાં જે દિશાઓ, હવાઓ અને સાથે રહેવાની વણખાધી કસમો, છું હું એ જ છાતીના તૂટ્યા પ્રવાસે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? મળો ઝંખનામાં, મળો યાદમાં ને મળો સ્વપ્નમાં પણ ને અલમારીઓમાં દબાયેલા આલ્બમના એકાદ પાને તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? કદી એક રાવણ, કદી કંસ એક જ હતા પૂરતા તમને અવતારવાને, અમે આજે લાખો-હજારો વચાળે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? વિરહ, ઝંખના, યાદ, દુઃખ સઘળું ટાઢું, કયા ફેફસાંમાંથી હું આગ કાઢું ? પવન જોઈએ જે અગનને જીવાડે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ? સમય, શબ્દ ને અર્થની બહાર આવી, બધી ઈચ્છા ત્યાગી ને હોવું વટાવી, ઊભો છું ક્ષિતિજપારના આ મુકામે, તમે ક્યાંના ક્યાં જઈને બેઠા છો આજે ?

તુ ચાલી ગ ઇ જીવનમાંથી તો ક્યુ આભ ફાટ્યુ? થાય છે અસર ઢેફાને પાણીથી કાળમીંઢ પીગળતા નથી. એટલી સલાહ આપી શકું બચીને રહેજે અમારાથી છીએ એક ગ્રહણ, લાગી જાય તો પછી ટળતા નથી. ભુલથી પણ સામે ન આવતી આવતા જન્મે, નનામી સાથે કદી નફરતના બીજ બળતા નથી. થોડી મુશ્કેલી પડે અને ખરી પડે એ નાજુક સિતારા અમે એ સુર્ય છીએ જે સંધ્યા સમયે પણ ઢળતા નથી. આજે ખબર પડી પ્રેમમાં પણ લાયકાત જરૂરી છે. સરિતા જ સક્ષમ હોય, સરોવર સાગરમાં ભળતા નથી. હવે જ મારો જિંદગી સાથે સાચો ઘરોબો થયો ગાંઠ બંધાઇ હતી કે ખોવાયેલા રત્નો મળતા નથી.

દરિયામાંથી મોજા કાઢી નાખશો તો બાકી શું વધશે? પંખીડાની પાંખો કાપી નાખશો તો બાકી શું વધશે? એક જ ચીજ બાકી રહી ગઇ છે સકળ જગતમાં બ્રહ્માંડની પહોળાઇ માપી નાખશો તો બાકી શું વધશે? આચ્છાદિત રહેવા દો એમને ગુમનામ રહેવા દો ભુતકાળને ઝાપટી નાખશો તો બાકી શું વધશે? પહેલી જ વાર આવ્યા હોય બાદશાહ, બેગમ, ગુલામ શ્વાસોના પત્તાને ચીપી નાખશો તો બાકી શું વધશે?

તમે તો ચાલ્યા જશો, તમારા પડછાયા રહી જશે, નિભાવવાના જે વા'દા, તે ફકત વા'દા જ રહી જશે. વિતેલા દિવસો તમે તો, ભૂલી જશો ઘડીક માં, પણ જિંદગીભર અમને, એ તડપાવતા રહી જશે. અદાઓ બધી તમારી, કલામય લાગે છે, નજર પડશે કોઈ કલાકારની, તો ચિત્રો બનાવતો રહી જશે. સજીધજીને આમ, બહાર ન નીકળશો, નહીં તો આ જોઈ કુદરત પણ, હેરાન થઈ જશે. વારંવાર તમે આમ, શમણામાં ન આવો, નહીં તો આ "શૈલ" તમારી, કવિતા બનાવી દેશે.

મ્રુત્યુ ના જતુ રહે ધ્યાન રાખુ છુ, મારા હર એક સ્વાસ ને સાવધાન રાખુ છુ, મારા અરમાનો ની હોળી કોઈ શુ કરશે? હ્રદય માં જ સળગતુ સ્મશાન રાખુ છુ.

શ્વાસ તો ખૂટી જવાને હોય છે, પરપોટો ફૂટી જવાને હોય છે. લાખ એને સાચવે આંખો છતાં સ્વપ્ન તો તૂટી જવાને હોય છે.

લેવા ગયો જો પ્રેમ તો વહેવાર પણ ગયો, દર્શનની ઝંખના હતી, અણસાર પણ ગયો. એની બહુ નજીક જવાની સજા છે એ, મળતો હતો જે દૂરથી સહકાર પણ ગયો. રહેતો હતો કદી કદી ઝુલ્ફોની છાંયમાં, મારા નસીબમાંથી એ અંધકાર પણ ગયો. સંગતમાં જેની સ્વર્ગનો આભાસ હો ખુદા, દોઝખમાં કોઈ એવો ગુનેગાર પણ ગયો ? એ ખુશનસીબ પ્રેમીને મારી સલામ હો, જેનો સમયની સાથે હ્રદયભાર પણ ગયો ? એ પણ છે સત્ય એની ઉપર હક નથી હવે, એવુંય કંઈ નથી કે અધિકાર પણ ગયો. સાકી છે સ્તબ્ધ જોઈ નશાની અગાઢ ઊંઘ, પીનારા સાથે કામથી પાનાર પણ ગયો. કેવી મજાની પ્રેમની દીવાનગી હશે ! કે જ્યાં ‘મરીઝ’ જેવો સમજદાર પણ ગયો.

કુદરતના ખેલ હાથમાં આવી નહીં શકે, કળીઓને ગલીપચીથી હસાવી નહીં શકે. મારા કવનનું આટલું ઊંડું મનન ન કર, કંઈ યાદ થઈ જશે તો ભૂલાવી નહીં શકે. ના માંગ એની પાસે ગજાથી વધુ જીવન, એક પળ એ એવી દેશે વિતાવી નહીં શકે. અંતિમ દર્દ હોય તો આવે છે સ્તબ્ધતા, સાચો વિરહ છે એ જે રડાવી નહીં શકે. તે વેળા માન તારી મહત્તા બધી ગઈ, જ્યારે તને કશું ય સતવી નહીં શકે. એવા કોઈ સમયને હું ઝંખું છું રાતદિન, તું આવવાને ચાહે, ને આવી નહીં શકે. એક જ સલામતી છે કે પડખામાં દિલ રહે, એ બહાર જો જશે તો બચાવી નહીં શકે

સૂતાં હશો તો ખ્વાબમાં આવી જઇશ હું. સારા બદનમાં ફૂલ થઇ મહેંકી જઇશ હું. એકાંત જ્યારે સાલશે મારા અભાવનું, કાગળ થઇને ક્યાંકથી પહોંચી જઇશ હું. આકાશ તારી આંખનું ખૂલતું જતું હશે, સૂરજની જેમ એ મહીં ઊગી જઇશ હું. તારી ઘણી ય ‘હા’ હતી ‘ના’ના લિબાસમાં, કહેવા હવે જો ‘ના’ હશે, જીરવી જઇશ હું.

તમે આઘા ખસો તો કેટલો લંબાય છે રસ્તો નિકટ આવો તો આંખોમાં સમાતો જાય છે રસ્તો તમે ચેતાવતા રહો છો છતાં પણ ઠેશ વાગે છે તમે સામે હો ત્યારે ક્યાં મને દેખાય છે રસ્તો કહો આ આપણા સંબંધની ના કઈ રીતે કહેશો? કે મારે ત્યાંથી નીકળી આપને ત્યાં જાય છે રસ્તો તમારી સોબતી છે એ, તમે આ ટેવ પાડી છે નજરથી દૂર જઈને એટલે સંતાય છે રસ્તો જતો’તો એમને ત્યાં, એ રીતે સામા મળ્યા તેઓ પૂછીપૂછીને પુછાયું કે આ ક્યાં જાય છે રસ્તો જતું રહેવું તમારું પગ પછાડીને જતું રહેવું અહીં હું ખાલીખમ બેઠો અને પડઘાય છે રસ્તો પ્રતીક્ષા નહિ કરો તો પણ એ કરવાની ફરજ પડશે જુઓ ‘નાદાન’ બારીમાંથી ખુદ ડોકાય છે રસ્તો

લોકો જ્યારે રોવે ત્યારે શ્વાસ કરી બંધ ગુફામાં પુરાઇ રે'વું મને ના પસંદ; દીન હીનના પડે પોકારો પડછંદ તે સમે કરી રહું આ કર્ણ કેમ બંધ ? એવું સંતપણું મને કો'દી ના પસંદ જેને નહીં દેશનો કે સૃષ્ટિનો સંબંધ; દેશની ગુલામી દુઃખ સૃષ્ટિના કલંક જોવાં છતાં જેનામાં ના કરુણાની ગંધ ! સૃષ્ટિમાં છે દુઃખ, નથી પ્રજ્ઞવેશે પંથ, ત્યાં લગી શેં નીંદ મને, કેમ વળે જંપ; કિન્તુ તો ઉતાવળે કરી કરું શું જંગ, સાધનાની શક્તિ મારે પામવી અનંત. સૃષ્ટિ સારુ સાધના હશે મારી અખંડ, પામશે સાફલ્ય બની સાધના જ્વલંત; તું ય મારી સાથે રે'જે યજ્ઞમાં અનંત ! સૃષ્ટિ ના જોઇ શકાયે કેમ કરી બંધ !

પ્રેમનો એકરાર કરવામાં જરાક મોડો પડ્યો એમનું દિલ જીતવામાં જરાક મોડો પડ્યો બંધ દરવાજો ખખડાવીને તેઓ ચાલ્યા ગયા સ્વપ્નમાંહેથી આંખો ખોલવામાં જરાક મોડો પડ્યો. મૌનને પણ વાંચવમાં હતો વિશાલ કાબેલ આંખના ઇશારા સમજવામાં જરાક મોડો પડ્યો વર્ષોની તમન્ના હતી જેની જીંદગીને એ મરણ હાથતાળી આપી છટક્યું જરાક મોડો પડ્યો

શ્વાસમાં વિશ્વાસ જ્યાં ભેળો મળે એ પ્રેમ છે, આશનો અવકાશ જ્યાં પણ શૂન્ય છે એ પ્રેમ છે. હક, અપેક્ષા, શક, અહમ્ ના પંક ની વચ્ચેથી કોઈ, પદ્મ સમ નિર્મળ અગર ખીલી શકે એ પ્રેમ છે. બેકરારી વસ્લ માં, પીડા વિરહ માં કત્લની, એટલું સમજી શકો કે કેમ છે એ પ્રેમ છે. ‘તું નથી’ ની વાસ્તવિક્તા કષ્ટ દેતી બંધ થઈ, શ્વાસમાં, ઉચ્છવાસ માં બસ, તું વહે એ પ્રેમ છે. બાદબાકી તુજ ની, તારાં સ્પર્શ, યાદો, સાથની, શેષ મારામાં પછી જે પણ બચે એ પ્રેમ છે. શબ્દ થઈ મુજ શ્વાસ માં બસ તું સદા વહેતી રહે, આ ગઝલ શબ્દો નથી કંઈ, આ જે છે એ પ્રેમ છે. રાત આખી બેકરારી થઈ મને ડંસતી રહે, ને સવારે શબ્દ થઈ ચૂમે મને એ પ્રેમ છે.

આશાઓ પર પાણી ફરી જતાં વાર નથી લાગતી કિનારે આવી ડૂબી જતાં વાર નથી લાગતી જીતનો જલસો માનવાની ઉતાવળ ન કર જીતેલી બાજી હારી જવામાં વાર નથી લાગતી તારી ઊંચાઇનું નાહક અભિમાન ન કર કે મિનારોને તૂટી જવામાં વાર નથી લાગતી બાંધ્યો છે માળો તો જરા દિલથી જતન કર કે માળાને પીંખાઇ જતાં વાર નથી લાગતી માણી લે હર એક પળ તું આજે આંખોને મિંચાઇ જતાં વાર નથી લાગતી.

કોઇની પણ વાતમાં પડતો નથી, એટલે હું કોઇને નડતો નથી. જે ઘડીએ જે મળ્યું મંજૂર છે, ભાગ્ય સાથે હું કદી લડતો નથી. કોણે છલકાવ્યા નજરના જામને, આમ તો હું જામને અડતો નથી. હામ હૈયામાં છે મારા એટલે, ઠોકરો ખાઉં છું પણ પડતો નથી.

માંગું અગર હવા ય તો કહેશે કે તાણ છે, દુનિયાથી મારે સાવ નવી ઓળખાણ છે. શબ્દો છે શ્વાસ મારા અને કાવ્ય પ્રાણ છે, ચારેતરફ આ લોહીમાં અક્ષરની આણ છે. સિદ્ધાર્થમાંથી હર ક્ષણે ગૌતમ બનું છું હું, લોહીનું શબ્દે-શબ્દે કલમમાં પ્રયાણ છે. ઇંદ્રિયના આ ઢોરને કાબૂમાં કરશો કેમ? દરવાજા છોને બંધ હો, ખુલ્લી ગમાણ છે. અણઆવડતનું બહાનું હવે કેમ કાઢશો? ઊભા છો જ્યાં આ પાણી તો ઢીંચણસમાણ છે. બોલે જો હોઠ જૂઠું, સીધું આંખમાં જુઓ, વર્ષો જૂનો ઇલાજ છે પણ રામબાણ છે. બે-ચાર શ્વાસ સુધીની તકલીફ છે બધી, આગળ પછી આ રસ્તામાં સીધું ચઢાણ છે.

'તમે ', 'તમે' ફ્ક્ત તમે જ છો, મારા હ્યદયમાં દસ્તક દેનાર 'તમે' છો, મારાં સ્વપ્નોમાં-વિચારોમાં હરહંમેશ રહેતા 'તમે' જ છો, મારી આંખોના દરેક પલકારે આવતા-જતા'તમે' જ છો, મારી આંખોના દરેક વહેતા અશ્રુમાં 'તમે' જ છો, મારા તન-મનમાં રોમ-રોમમાં સમાયેલા 'તમે' જ છો, મારા હ્યદયને હચમચાવનાર, ભાન ભુલાવનાર-મારી ઊંઘ બગાડનાર 'તમે' જ છો, જાગતાં-ઊંઘતાં,ઊઠતાં-બેસતાં, મારા મનને વલોવનાર 'તમે' જ છો, મારા જીવનમાં ઓજસ પાથરનાર 'તમે' જ છો, દૂર-દૂર રહીને મારા મનને તડપાવનાર પણ 'તમે' જ છો, 'તમે','તમે' ફક્ત તમે જ છો....

આ મોહબ્બત છે, કે છે એની દયા, કહેતા નથી. એક મુદ્દત થઇ કે, તેઓ હા કે ના કહેતા નથી. લ્યો નવાઇ આપની શંકા સુધી પહોંચી ગઇ. બસ હવે આગળ અમે દિલની કથા કહેતા નથી. એને તું સંયમ કહે, તારી કૃપા કિંતુ અમે, મનમાં નબળાઇ છે તેથી દુર્દશા કહેતા નથી. એ જ લોકો થઇ શકે છે મહેફિલોની આબરૂ, જેઓ વેરાનીને પણ સૂની જગા કહેતા નથી. બે જણા દિલથી મળે તો એક મજલીસ છે ‘મરીઝ’ દિલ વિના લાખો મળે, એને સભા કહેતા નથી.

પ્રેમ કરે એને જગત માફ નથી કરતુ કોઇ એની સાથે ઇન્સાફ નથી કરતુ લોકો પ્રેમ ને પાપ કહે છે પણ કોણ એવુ છે જે આ પાપ નથી કરતું

હૈયે હરખ ઘણોય થાય છે કે આજે પરિક્ષા પૂરી થાય છે ચાલો વગાડીએ ઢોલ-નગારા કે આજે પરિક્ષા પૂરી થાય છે ઉજાગરાથી આંખો છે રાતી મારી મહેનતની ચાડી ખાતી છતાં થાક ના અનુભવાય છે કે આજે પરિક્ષા પૂરી થાય છે ફગાવી દફતર પાટી પેન હું ચાલ્યો રમવા એન-ઘેન હવે ગણવેશમાં ડાઘા થાય છે. કે આજે પરિક્ષા પૂરી થાય છે હવે તો છૂટથી હરીશું-ફરીશું વહેતા પવનની સાથે રમીશું સમયનું બંધન ના જણાય છે કે આજે પરિક્ષા પૂરી થાય છે

છે ડૂબવાની મજા મજધારે, સાહિલ કોને જોઈએ છે? ફના થઈ જવું છે કેડી પર, મંઝિલ કોને જોઈએ છે? શું સાથે લાવ્યા હતા? શું સાથે લઈ જવાના? બે ગજ બસ છે, બ્રહ્માંડ અખિલ કોને જોઈએ છે? અમે તો છીએ પ્રત્યંચા, ધુરંધારી પાર્થના ગાંડિવની, નથી કાંઈ પતંગની દોર, ઢીલ કોને જોઈએ છે? થોડી લાગણી બતાવી, અમારે મન અહો-અહો, જિંદગી આરામથી પસાર થશે, દિલ કોને જોઈએ છે? ફેફસામાં પુરી રાખી છે, કોઈની યાદોને અકબંધ, નથી કાંઈ અનલ, હવે અનિલ કોને જોઈએ છે? જિંદગીથી કંટાળી જઈશું ત્યારે ચોક્કસ યાદ કરીશું, એક નજર કરી લેજો, વિષ કાતિલ કોને જોઈએ છ

અરમાનો ને રોકે તેવી કોઇ મિનાર હોય તો સારુ, દિલની ઇચ્છાઓ ને રોકે તેવી દિવાલ હોય તો સારુ, મારે મૃત્યુ પછી પણ એમને જોવા છે, મારી કબરમાં નાની તિરાડ હોય તો સારુ.....

કાગળમાં તારી યાદના કિસ્સાઓ લખ મને, જો શક્ય હોય તો પ્રેમના ટહુકાઓ લખ મને ! તારા વિના અહીં તો છે ધુમ્મસ ફક્ત બધે, તારી ગલીમાં કેવા છે તડકાઓ લખ મને ! અકળાઈ જાઉં એવા અબોલા ન રાખ તું, તારા જ અક્ષરો વડે ઝઘડાઓ લખ મને ! કોઈ મને બીજા તો સહારા નહીં મળે, અમથા જ તારે હાથે દિલાસાઓ લખ મને ! મારા જીવનનો પંથ હજી તો અજાણ છે, ક્યાં ક્યાં પડ્યાં છે તારાં પગલાંઓ લખ મને !

અમસ્તી કોઈ પણ વસ્તુ નથી બનતી જગતમાંહે કોઈનું રૂપ દિલના પ્રેમને વાચા અપાવે છે ગઝલ સર્જાય ના દિલમાં દાહ લાગ્યા વિણ પ્રથમ ઘેરાય છે વાદળ, પછી વરસાદ આવે છે..!!

પાંદડી થઇ પુશ્પની, વીકસી તો જો. ને માસુમ ડાળ પર વીલસી તો જો. માનવના આયખાને પામનારા દોસ્ત! નીતનવા ખોળીયામાં શ્વસી તો જો. પાંખ થઇ પંખીની, પ્રસરી તો જો. ને ગગનની ગરીમાને ગ્રસી તો જો. શબ્દોની શમશેર પામનારા દોસ્ત! કાગળ પર ધાર એની ઘસી તો જો. મેહુલો થઇ મનથી વરસી તો જો. ને સાગરને પામવા તલસી તો જો. રોમરોમ અનુભુતી પામનારા દોસ્ત! શાહીને સંવેદનાથી સ્પર્શી તો જો.

ખુદ તો બની શકું છું હું, છોને ખુદા નથી, કણ થઈ શકું તો ખૂબ, ભલે અર્બુદા નથી. ભીતર ભલે ને હો હવા, કાયા તો એ જ છે, ફૂટીને જળમાં ના ભળે એ બુદબુદા નથી. શ્વાસોના સઢ ફરક્યાં પવન શબ્દનો લઈ, એના વિના આ હોડીનો કો’ નાખુદા નથી. મારી ગઝલમાં કેમ જીવન મારું ધબકે છે? શબ્દો ને શ્વાસ એક છે મારાં, જુદા નથી.

ગલતફહેમી ન કરજે, ઐશ માટે મયકશી નહોતી; મને પણ શેખ! તારી જેમ આ દુનિયા ગમી નહોતી. ખબર શું કે ખુદા પણ જન્મ આપી છેતરી લેશે? જીવ્યો ત્યારે જ જાણ્યું કે એ સાચી જિંદગી નહોતી. નથી એ દોષ તારો કે મળ્યાં છે, ઝાંઝવા, સાકી! પીવા હું ત્યાં ગયો કે જ્યાં ઘટા કોઈ ચડી નહોતી. બહુ કપરા દિવસ વીત્યા હતા તારી જુદાઈમાં; કે નહોતી રાત જુલ્ફોની વદનની ચાંદની નહોતી! મિલનની ઝંખના તો જો! કે તારી શોધ કરવામાં, લીધી છે રાહ એવી પણ કે જે તારી ગલી નહોતી! વિતાવી મેં વિરહની રાત એનાં સ્વપ્ન જોઈને; કરું શું? મારી પાસે એક પણ એની છબી નહોતી. મહોબ્બતમાં કશું ફળ ના મળ્યું; નિર્દોષતા તો જો! રહી એ એવી જન્નત જ્યાં દખલ શયતાનની નહોતી. હતી એક મુફલિસી પણ દોસ્ત, પડદામાં મહોબ્બતનાં, હતાં ફાટેલ વસ્ત્રો, એ ફક્ત દીવાનગી નહોતી. જે મારા પર દયા કરતા હતા, નહોતી ખબર એને, કે એક અલ્લાહ વિના મારે જગતમાં કંઈ કમી નહોતી. ન દો ઉપચારકોને દોષ મારા મોતને માટે, એ કુરબાની હતી મારી, એ મારી માંદગી નહોતી. રડ્યા ‘બેફામ’ સૌ મારા મરણ પર એ જ કારણથી, હતો મારો જ એ અવસર ને મારી હાજરી નહોતી

અતલ અગાધ છે અગાશી છે. છે અંતરીક્ષ કે ઉદાસી છે. આંખ મીંચી દીધી છે કૈં જુગથી, આપનો દર્શનાભિલાષી છે. ચળે છે મેરુ છતાં એ ન ચળે, જે શબ્દનો ચપળ પ્રવાસી છે. ગણું છું મૌલવીના દર્પણમાં, ટુકડા સાતસો ને છ્યાસી છે. એના ચહેરા છે પળેપળ ઉપર, છેક ઊંડે સુધી તલાશી છે. કાં રઝળપાટ કરે નકશામાં, જે અડોઅડ ઊભું છે : કાશી છે. પ્રગટ થશે તો એ જ ભાષા છે, ભીતરે માત્ર ભીમપલાશી છે. ગઝલમાં શૂન્ય ગહન ઘૂઘવે છે. ઈતિ સિદ્ધમ્ તું રત્નરાશિ છે.

પ્રેમ તો જુનો છે પણ કોણ કબુલાત કરે ? પ્રેમમાં શબ્દો થકી કોણ રજુઆત કરે ? વાત કરવાને છીએ બન્ને તત્પર, પણ કોણ વાતની શરુઆત કરે ?

કેટલા વરસે મળી ગ્યા ‘કેમ છો?’ સાવ બસ ભૂલી ગયા’તા ‘કેમ છો?’ હું ફકત હસતો રહ્યો ઉત્તર રૂપે એમણે પૂછ્યું’તું હસતાં ‘કેમ છો?’ શહેર છે ઓ દોસ્તો! આ શહેર છે. કોઇ નહીં પૂછે અહીંયાં, ‘કેમ છો?’ અર્થ એના કેટલા એ કાઢશે? કોકને પૂછ્યું’તું અમથા, ‘કેમ છો?’ આંખ મેં બારી તરફ માંડી ફકત, કોઇએ પૂછ્યું કે ઘરમાં ‘કેમ છો?’

પૂછે છે જ્યારે તું, 'હું કેવી લાગું'; એક બે ત્રણ ગણી, હું ચોખટ ભાણી ભાગું. જો કહું 'જેવા પણ છો એવા ગમો છો', તો કહે છે 'તમને પૂછવું જ નકામું'. 'સારી' કહું તો કહે, 'વખાણતાંય આવડતું નથી', ને છેડે જંગ જો ના ગમતો જવાબ હું આપું. તુ ખુલ્લે આમ કહે, મારામાં ડ્રેસિંગ સેન્સ નથી, હું ખાનગીમાં પણ એવું કહેતા ગભરાવું. તને જોઇએ એવુ, હોય સૌ નજરો તારા પર, ને ગુસ્તાખી સમજે મારી, નજર જો બિજૂ ઉઠાવું. બિજાંને તો ટોકે, ન બનતા જોરૂ ગુલામ; ને મને જાહેર માં તુ આંગળીયે નચાવું. બિજાની આ શાયરી હોત તો તુ હસી લેતી, પરાક્રમ મારું છે જાણી, દાણા-પાણી છોડાવું. હસી-મજાક માં 'દેવ', લખતાં લખી તો નાખ્યું, હવે કયામાત નો વખત વિચારી, તત-પપ થઇ જાવું

લે, આ મને ગમ્યું તે મારું પણ જો તને ગમે તો તારું! મારું, તારું ને ગમવું પણ, લાવ,લાવ કરીએ સહિયારું! તું જીતે ને થાઉં ખુશી હું, લેને, ફરી ફરીને હારું! ઈટ્ટા-કિટ્ટા એક ઘડીના, બાકી સઘળું પ્યારુંપ્યારું! હસિયેં રમિયેં મીઠું લાગે, થૂ, આંસુ તો લાગે ખારું! ગીત હોય તો શીદ અબોલા, તું ઝીલી લે, હું લલકારું! રમિયેં ત્યાં લગ હાથ રમકડું, મોજ મહીં શું તારું-મારું!

સ્વાર્થ માટે સહું સગા થાય છે, સ્વાર્થના નામે દગા થાય છે, ક્યાં નિભાવે છે આજે દોસ્તી કોઇ, દોસ્તો તો સાવ બેવફા થાય છે, કરે છે જે સંકલ્પ સાથે રહેવાનો, એ જ જલ્દી જુદા થાય છે, ઘણા યુગો થઇ ગયા 'રામ' ગયા તેને, રામના નામે આજે રાવણ બધા થાય છે, આ જ ન્યાય છે પ્રભુ તારો ? કે અહિંયા ગુનેગારોને નહીં 'નિર્દોષ'ને સજા થાય છે...

હોય મારો દાખલો ને તું મથે, તાળો મળે, શક્યતા પૂરી છે ત્યાં સરવાળે ગોટાળો મળે. મધ્યમાં જે શાંત છે, કાંઠે એ ફીણાળો મળે, વાતમાં દરિયાની કોની વાતનો તાળો મળે ! પારદર્શક કાચ થઈને બહાર ક્યાં નીકળ્યાં તમે ? આ નગર છે, અહીં શુકનમાં કાંકરીચાળો મળે. આજે જે ડાળે હો જામી ભીડ ટહુકાઓની ત્યાં, શક્ય છે ત્યાં કાલે ના માળો, ના ગરમાળો મળે. રાહ નીરખે છે સદીઓની નપુંસક ફિતરતો, આ સદીને ક્યારે એનો માટી મૂંછાળો મળે ? શક્યતાઓ શ્રાપ પામી વાંઝણી હોવાનો જ્યાં, એ જ મારા ઘરમાં ઈચ્છાઓ બચરવાળો મળે. ઓઢીને સુરતીપણું ખુલ્લા ફરે છે શબ્દ સૌ, ચેતજો ! આગળ ગઝલમાં શક્ય છે, ગાળો મળે.

ખીલીને સોળે કળાએ ઝળહળે છે ચાંદની, કંઈ ને કંઈ બહાને ફરી તુજને અડે છે ચાંદની. વાટ થઈ વગડામાં નક્કી તું જ પથરાઈ હશે, એટલે તો ચોતરફ આ ટમટમે છે ચાંદની. ચંદ્રના અરમાન વેરાયા હશે શું સૃષ્ટિમાં? ફોજ તારાઓની લઈને નીકળે છે ચાંદની. છે ઊછીનું તેજ તોયે ઠારતું, ના બાળતું, લેણ-દેણીની રસમ ગર્વિત કરે છે ચાંદની. આ અમાવસ બારમાસી થઈ મને પીડી રહી, ચાંદ સમ તું ગઈ એ દિ’થી ક્યાં ઊગે છે ચાંદની ?! શ્વાસમા મુજ તેજનો લય થઈ ગઝલ રેલાય છે, જ્યારે-જ્યારે શબ્દને મારા અડે છે ચાંદની.

હ્યદય ઉપવન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી, મન મધુવન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી, જીવન મારું હતું વેરાન વગડા જેવું, ખંડેર હવે ભવન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી, પ્રેમ પારસમણિ છે થઇ ખાતરી મને, કથીર કંચન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી, લાખો દુઃખોથી ભરેલી મારી જિંદગી હતી, સુંદર જીવન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી, તમારો પ્રેમ પામી ધન્ય બની ગયો, દિલ પાવન બની ગયું, તમે આવ્યા પછી...

આ પ્રેમની રમત પણ કમાલ છે, હાર હોય કે જીત એક સરખી ધમાલ છે, નિરાળા એના નિયમ નિરાળી એની ચાલ છે, હારેલા તો ઠીક તેમાં જીતેલા પણ બેહાલ છે....

જાણીબૂઝીને અમે અળગાં ચાલ્યાં ને છતાં પાલવ અડક્યાનો મને વ્હેમ છે સાવ રે સફાળા તમે ચોંકી ઉઠ્યાને, પછી ઠીક થઇ પૂછ્યું કે કેમ છે’ ? આટલા અબોલા પછી આવો સવાલ, કહો કેમ કરી ઊતરવું પાનું? મૂંગા રહીએ તો તમે કારણ માનો ને, હોઠ ખોલીએ તો બોલવાનું બ્હાનું ! હું તો બોલીશ છતાં માનશો તમે કે હજી દુનિયા આ મારી હેમખેમ છે ! વાયરાથી નળિયાને ફૂટી છે પાંખ, થઇ ચાલતી દીવાલ થકી ઇંટો ? ભર રે ચોમાસે હવે છાપરા વિનાનો, કેમ કોરો રહે સ્મરણોનો વીંટો ? દુનિયાની વાત મૂકો, માનશો તમે કે, હજી આપણી વચાળે જરી પ્રેમ છે ?

તમને સમય નથી અને મારો સમય નથી , કોણે કહ્યુ કે આપણી વચ્ચે મિત્રતા નથી. રોકી રહી છે તમને તમારી શરમ અને મારા સિવાય મારે બીજો કોઇ ભય નથી , તમને … વિસરી જવુ એ વાત મારા હાથ બાર છે અને યાદ રાખવુ એ તમારો વિષય નથી … તમને … હુ ઇંતજાર મા ને તમે હો વિચારમાં એ તો છે શરૂઆત કૈ આખર પ્રલય નથી…. તમને રસ્તા બે અચાનક મળ્યા , વાતે વળગ્યા ને છુટા પડી ગયા. ઝરણા બે અચાનક મળ્યા, વાતે વળગ્યા ને ભળી ગયા. આપને ન તો ઝરણા, ન તો રસ્તા,

ગમ નથી જો આંખ ના લુછે કોઇ પાલવ હવે, જાળવે છે ધૈર્ય પોતે દર્દનુ ગૌરવ હવે... ઝંખના નીષ્ફળ જતાં ઊઠી ગયો વીશ્વાસ પણ, મનને ભરમવી નથી શકતો કોઇ પગરવ હવે. જ્યાં લગી ના ઝંપલાવ્યું ત્યાં લગી ભ્ર્મણા હતી, ક્યાંય સાગરમાં નથીૂ ઊંડાણ નો સંભવ હવે... પ્રેમની ભુરહકીમાં શી તાસીર છે ખુદ જોઈ લે., કેટલો માદક છે તારા રુપનો આસવ હવે.... ધુંધવાયા પ્રાણ ત્યારે તો હવા દીધી નહી., પાળીયા પર શીશ પટકે છે વ્રુથા વીપ્લવ હવે. મૌનને સુપરત કરી દીધો ખજાનો શબ્દનો.., આવ કે જોવા સમો છે શુન્યનો વૈભવ હવે...

તમારું સ્મિત બની લહેરાઇ જાવાનું મને ગમશે, તમારાં આંસુ થઇ લૂંછાઇ જવાનું મને ગમશે. તમારી શેરીમાં આવીને પહેલા જોઇ લઉં તમને, ગમે ત્યાં એ પછી ફંટાઇ જાવાનું મને ગમશે. જગતમાં એમ તો હું ક્યાંય રોકાતો નથી કિન્તુ, તમે જો રોકશો, રોકાઇ જાવાનું મને ગમશે. પ્રતિબિંબો તમારાં જો ન દેખાડી શકું તમને, તો દર્પણ છું છતાં તરડાઇ જાવાનુ મને ગમશે. જગતમાં હું તો મોટા માનવીના નામ જેવો છું, કોઇ પાષાણમાં અંકાઇ જાવાનું મને ગમશે. તમે રડશો છતાં દફનાઇ જાવાનું જ છે ‘બેફામ’, પરંતુ હસશો તો દફનાઇ જાવાનું મને ગમશે.

તારી આંખોમાં હું, મારી હસ્તી સમાવી દઉં, તારી બાંહોમાં હું, હર ગમ ભૂલાવી દઉં. તારી ઝૂલ્ફોમાં હું, ખૂદને છૂપાવી દઉં, તારા હોઠોને મારાં પ્રેમચુંબને ભિજાવી દઉં. તારા હાથોને મારા હાથોથી મ્હેંદી સજાવી દઉં, તારા દિલમાં હું, પછી જગા બનાવી દઉં. તારું નામ હું મારી ધડકનમાં વસાવી દઉં, તને પામવા હું મારું સર્વસ્વ લૂટાવી દઉં. ’જ્વલંત’ દીપથી હું દીપ પ્રગટાવી લઉં, પછી અસ્તિત્વથી અસ્તિત્વને સમાવી દઉં.

કેટલી સરસ મુલાકાત હતી જાણે કયામત ની રાત હતી અમારી આંખો ને એમનો ઇંતજાર ને એમનો પાછળથી કરેલો સાદ આટલી તો સરસ શરુઆત હતી ચાંદ, તારા અને પ્રાર્થનાનો સૂર એમનો સંગાથ, ને ઝાંઝરનો ઝંકાર જાણે આખી કાયનાત સાથ હતી અમે તો બસ કહ્યાજ કર્યુ એમણે તો બસ સાંભળ્યા જ!! જાણે વર્ષોની કોઇ વાત હતી ના કોઇ કોલ, ના કોઇ વાયદા ના એમણે પુછયુ, ના અમે આટલી તો સરસ રજુઆત હતી નામ વગર નો રીશ્તો બાંધ્યો, અને એને પુરી કરવાની પ્રતિજ્ઞા આતો કેવી અમારી શાલીનતા હતી? કોને જોઇએ છે જીદંગી ભરનો સાથ “દીપ” તો જીવી ગયો એક પળમા એમના સ્પર્શની તો કરામત હતી ‘હા’ કે ‘ના’ નો સવાલ જ કયા છે જવાબ તો અમે જાણતાજ હતા બસ,આ મારી છેલ્લી મુલાકાત હતી

પ્યારની રંગીન લત મોંઘી પડી, આગ સાથેની રમત મોંઘી પડી.. જીતતાં જીતાઈ ગૈ બાજી બધી, એક આ દીલની લડલ મોંઘી પડી. જીંદગીના રંગ સૌ રુઠી ગયા.., બુધ્ધીની આ આવડત મોંઘી પડી. બાગમાં આવો,રહો,પણ બે ઘડી, માળીની બસ આ શરત મોંઘી પડી. પ્રાણ લૈ આવ્યા અને દૈને ગયા, તારી કીમત ઓ જગત મોંઘી પડી...

મોટા નગર ના માણસો ચહેરા વગરના માણસો હેતુ વગરની ભીડમાં કારણ વગર ના માણાસો જાણે ન ઓળખતા મને મારા જ ઘરના માણસો અખબાર આખુ વાચતા વાસી ખબર ના માણસો રણ-રેત માં ડુબી ગયા પાણીવગર ના માણસો પાકી સડકની શોધ મા કાચી કબરના માણસો

ભેટે ઝૂલે છે તલવાર વીરાજી કેરી ભેટે ઝૂલે રે. ભીંતે ઝૂએ છે તલવાર બાપુજી કેરી ભીંતે ઝૂલે રે. મારા બાપુને, બે'ન બે બે કુંવરિયા બે વચ્ચે પાડયા છે ભાગ: હાં રે બે'ની બે વચ્ચે પાડ્યા છે ભાગ વીરાજી કેરી ભેટે ઝુલે રે. મોટે માગી છે મો'લ મે'લાતો વાડીઓ નાને માંગી છે તલવાર - વીરાજી. મોટો મા'લે છે મો'લ મેડીની સાયબી નાનો ખેલે છે શિકાર - વીરાજી. મોટો ચડિયો છે કાંઈ હાથી-અંબાડીએ નાનેરો ઘોડો અસવાર - વીરાજી. મોટો કાઢે છે રોજ કાવા કસૂંબલા નાનેરો ઘૂમે ઘમસાણ - વીરાજી મોટો પોઢે છે લાલ રંગીલે ઢોલિયે નાનો ડુંગરડાની ધાર - વીરાજી મોટો મઢાવે વેઢે વીંટીને હારલા નાનો સજાવે તલવાર - વીરાજી. મોટાને સોહે હીર-જરિયાની આંગડી નાનાને ગેંડાની ઢાલ - વીરજી મોટો સંતાય સુણી શત્રુના રીડિયા નાનેરો દ્યે છે પડકાર - વીરાજી મોટો ભાગ્યો છે સેન શત્રુનાં ભાળતા નાનેરો ઝીંકે છે ઘાવ - વીરાજી. મોટે રે માડી, તારી કૂખો લજાવી નાને ઉજાળ્યા અવતાર - વીરજી. મોટાનાં મોત ચાર ડાઘુડે જાણિયાં નાનાની ખાંભી પૂજાય - વીરાજી. ભેટે ઝૂલે છે તલવાર વીરાજી કેરી ભેટે ઝૂલે રે ભીંતે ઝૂલે છે તલવાર બાપુજી કેરી ભીંતે ઝૂલે રે.

કઈ અણજાણી લ્હેર મને વ્હાલ કરી ગઈ, હતું અંધારું આભ, ત્યાં ગુલાલ કરી ગઈ! જરા ઝૂકીને જોઈ રહે જોઈ કાંચનાર, અને ટહુકીને પૂછે કોઈ પંખી લગાર, જાણે લજ્જાની વેલ લાલલાલ કરી ગઈ, કઈ અણજાણી લ્હેર મને વ્હાલ કરી ગઈ! જરા લંબાઈ મારગડે જોઈ લીધું કૈંક, પેલાં કિરણોએ ઝાકળપિયાલે પીધું કૈંક, ભાન ભૂલેલી સાનનો કમાલ કરી ગઈ, કઈ અણજાણી લ્હેર મને વ્હાલ કરી ગઈ!!!!

કાગળમાં તારી યાદના કિસ્સાઓ લખ મને, જો શક્ય હોય તો પ્રેમના ટહુકાઓ લખ મને ! તારા વિના અહીં તો છે ધુમ્મસ ફક્ત બધે, તારી ગલીમાં કેવા છે તડકાઓ લખ મને ! અકળાઈ જાઉં એવા અબોલા ન રાખ તું, તારા જ અક્ષરો વડે ઝઘડાઓ લખ મને ! કોઈ મને બીજા તો સહારા નહીં મળે, અમથા જ તારે હાથે દિલાસાઓ લખ મને ! મારા જીવનનો પંથ હજી તો અજાણ છે, ક્યાં ક્યાં પડ્યાં છે તારાં પગલાંઓ લખ મને !

વ્યર્થ દુનિયામાં પ્રણયને આંધળો કહેવાય છે; તુ નયન સામે નથી તોપણ મને દેખાય છે. જ્યાં જુઓ ત્યાં બધે એક જ વદન દેખાય છે; કોઈને એક વાર જોયા બાદ આવું થાય છે. એમ તો એનું અચાનક પણ મિલન થઈ જાય છે; શોધમાં નીકળું છું ત્યારે જ એ સંતાય છે. આવ મારાં આંસુની થોડી ચમક આપું તને, તું મને જોઈને બહુ ઝાંખી રીતે મલકાય છે. એટલે સાકી, સુરા પણ આપજે બમણી મને, મારા માથા પર દુ:ખોની પણ ઘટા ઘેરાય છે. હોય ના નહિ તો બધોય માર્ગ અંધારભર્યો, લાગે છે કે આપની છાયા બધે પથરાય છે. હું કરું છું એના ઘરની બંધ બારી પર નજર, ત્યારે ત્યારે મારી આંખોમાં જ એ ડોકાય છે. પ્યાર કરવો એ ગુનો છે એમ માને છે જગત, પણ મને એની સજા તારા તરફથી થાય છે. છે લખાયેલું તમારું નામ એમાં એટલે, લેખ મારાથી વિધિના પણ હવે વંચાય છે. છે અહીં 'બેફામ' કેવળ પ્રાણની ખુશ્બૂ બધી, પ્રાણ ઊડી જાય છે તો દેહ પણ ગંધાય છે.

આંખોમા બેઠેલા ચાતક કહે છે મારું ચોમાસું ક્યાંક આસપાસ છે, ગાલો પર લજ્જાની લાલી ફુટ્યાનું કોઈ કારણ પુછે તો કહું ખાસ છે ! કોરી કુંવારી આ હાથની હથેળીમાં માટીની ગંધ રહી જાગી તરસ્યા આ હોવાના કોરા આકાશમાં આષાઢી સાંજ એક માંગી વરસાદી વાર્તાઓ વાંચી વાંચીને હવે ભીજાવું એ તો આભાસ છે ગાલો પર લજ્જાની લાલી ફુટ્યાનું કોઈ કારણ પુછે તો કહું ખાસ છે ! કોરપની વેદના તો કેમેય સહેવાય નહીં, રુંવે રુંવેથી મને વાગે પહેલા વરસાદ તણુ મધમીઠું સોણલું રહી રહીને મારામાં જાગે નસનસ આ ફાટીને વહેવા ચાહે છે આ તો કેવો અષાઢી ઉલ્લાસ છે ગાલો પર લજ્જાની લાલી ફુટ્યાનું કોઈ કારણ પુછે તો કહું ખાસ છે ! આંખોમા બેઠેલા ચાતક કહે છે મારું ચોમાસું ક્યાંક આસપાસ છે ગાલો પર લજ્જાની લાલી ફુટ્યાનું કોઈ કારણ પુછે તો કહું ખાસ છે !

મૌત ને મજાક માની, પ્રેમ ને બદનામ કરે છે શૂલી પર આમ ચડી, શાને લોકો જીંદગી ને ધોખો આપે? શ્વાસ ને આપી દઇ, પ્રેમ ને જૂલ્મી ઠેરાવે છે અપ્સરા ની આશા મા,શાને લોકો જન્નત મા જવા માંગે? હ્રુદય ને ચીરી ને, પ્રેમ ની તરસ છીપાવે છે પોતના દેહ ને માણવા ને બદલે,શાને લોકો એને નશ્વર માને? દોસ્ત જરા જીવી ને તો જો, પ્રેમ નો એહ્સાસ જ અદભુત છે સાત જન્મ પણ ખુટી જશે, શાને લોકો મારી વાત ના માને?

હું હાથને મારા ફેલાવું, તો તારી ખુદાઇ દુર નથી, હું માંગુ ને તું આપી દે, એ વાત મને મંજુર નથી. શા હાલ થયા છે પ્રેમીના, કહેવાની કશી ય જરૂર નથી, આ હાલ તમારા કહી દેશે, કાં સેંથીમાં સિંદુર નથી? આ આંખ ઉધાડી હોય છતાં, પામે જ નહીં દર્શન તારા, એ હોય ન હોય બરાબર છે, બેનુર છે એમાં નુર નથી. જે દિલમાં દયાને સ્થાન નથી, ત્યાં વાત ન કર દિલ ખોલીને, એ પાણી વિનાના સાગરની, ‘નાઝીર’ને કશી ય જરૂર નથી.

અમે આંધી વચ્ચે તણખલાંના માણસ; પીળા શ્વાસની તુચ્છ ઘટનાના માણસ. ફટાણાંના માણસ, મરસિયાના માણસ; અમે વારસાગત સમસ્યાના માણસ. ‘કદી’થી ‘સદી’ની અનિદ્રાના માણસ; પ્રભાતોની શાશ્વત પ્રતીક્ષાના માણસ. અમે અમને મળવાને ઝૂરતા જ રહીએ; સડકવન્ત ઝિબ્રાતા ટોળાના માણસ. શિખર? ખીણ? ધુમ્મસ? સૂરજ? કે કશું નૈં? ‘ટુ બી-નૉટ ટુ બી’ની ‘હા-ના’ના માણસ. ભરત કોઈ ગૂંથતું રહે મોરલાનું; અમે ટચ્ચ ટૂંપાતા ટહુકાના માણસ. મળી આજીવન કેદ ધ્રુવના પ્રદેશે; હતા આપણે મૂળ તડકાના માણસ.

દિલના દર્દોને પીનારો શુ જાણે, પ્રેમ ના રિવાજો ને જમાનો શું જાણે, છે કેટલી તકલીફ કબરમાં, તે ઉપરથી ફૂલ મૂકનારો શું જાણે! જીવનમા જસ નથી, પ્રેમમાં રસ નથી; ધંધામાં કસ નથી, જાવુ છે સ્વર્ગમાં, પણ એની કોઈ બસ નથી જિંદગીને જીવવાની ફિલસુફી સમજી લીધી, જે ખુશી આવી જીવનમાં, આખરી સમજી લીધી! ડૂબતા જીવનનાં તમે શ્વાસ છો, કહુ કેમ કે તમે કઈક ખાસ છો; લોકો કહે છે કે - હસ્યા તેના ઘર વસ્યા! પરંતુ એ કોણ જાણે છે કે - ઘર વસ્યા પછી કેટલા હસ્યા?

શબ્દમાં રણક્યાં કર્યું એ શું હતું કાળજે સણક્યાં કર્યું એ શું હતું અળગું કરવાની કસમ લેવા છતાં મનને જે વળગ્યા કર્યું એ શું હતું ઠારવાને જલ નહીં લોહી વહ્યું તોય જે સળગ્યા કર્યું એ શું હતું વિશ્વ જીતીને લઈ આવ્યા તમે તોય મન ઝંખ્યા કર્યું એ શું હતું સુખની સુંવાળી નરમ ચાદર મહીં શૂળ શું ડંખ્યા કર્યું એ શું હતું

ફુલ કેરા સ્પર્શથી પણ દિલ હવે ગભરાય છે, એને રુઝાયેલા ઝખ્મો યાદ આવી જાય છે, કેટલો નજીક છે આ દુરનો સંબંધ પણ, હું રડું છું એકલો એ એકલા શરમાય છે. કોઈ જીવનમાં મરેલા માનવીને પુછજો, એક મૃત્યૃ કેટલા મૃત્યૃ નિભાવી જાય છે. આ વિરહની રાત છે તારીખનું પાનું નથી, અહીં દિવસ બદલાય તો આખો યુગ બદલાય છે. એક પ્રણાલીકા નિભાવું છું,લખું છું 'સૈફ' હું, બાકી ગઝલો જેવું જીવન હવે ક્યાં જીવાય છ

"એક ઘેરો રંગ છે મારી ભીતર, મૌન છે પણ તંગ છે મારી ભીતર. હોઠ ખૂલવાનું નહીં શીખ્યાં કદી , જીભ પણ બેઢંગ છે મારી ભીતર. લોહીમાં સૂરજ કદી ઉગ્યાં નહીં, જો, નિશા અડબંગ છે મારી ભીતર. ટુકડે-ટુકડા થઈ ગયો તો પણ જીવું, આયનાઓ દંગ છે મારી ભીતર. બેઉ પક્ષે હું જ કપાઉં, કેવું યુદ્ધ મન-હૃદયની સંગ છે મારી ભીતર " "ઘણા લાંબા સમય પહેલાંની ચોરાયેલી વસ્તુ છે ઉતાવળમાં એ જાણે બહાર ફેંકાયેલી વસ્તુ છે અજાણ્યા કોક હૈયે જોઉં છું જ્યારે નિખાલસતા, મને લાગે છે એ મારી જ ખોવાયેલી વસ્તુ છે !"

શું કહું - છે શી અસર, એક તારા સ્મિતની; આયખું આખુય વીતે, એક પળમાં જાણે બસ એમ જ સોનેરી સુરજ, ગુલાબી સન્ધ્યા, ને રુપેરી ચન્દ્ર્મા; મન્ત્રમુગ્ધ છે સૌ અહિં, તુજ રુપથી જાણે બસ એમ જ ના ઢાંક નમણા હાથે, રુપાળા વદનને તું; કંઇ કેટલાં 'દેવો' શ્વસે છે, જોઇ તુજને બસ એમ જ ન ગેરસમજ કરશો, નથી આ વર્ણન 'દેવ'ના પ્રેમનું, આ તો કલમ-પ્રયોગનું, કંઇ મન થયું'તુ આજે બસ એમ જ

હ્રદયની ધરતી પર પ્રેમના પગરણ થયા હોય મનમાં ઉંડે સુધી ફકત તારા સ્મરણ ગયા હોય અને સાથે તું હોય ઝાંકળથી ભીંજાયેલ સુંદર એવી પ્રભાત હોય આકાશમાં ઉષાના ફેલાયેલા રંગો સાત હોય અને સાથે તું હોય સાંજનો ઢળતો સોનેરી સુરજ પિગળતો હોય "દેવ" તે જોઇ તારા રુપમાં નીતરતો હોય અને સાથે તું હોય શાંત કોઇ દરિયા કિનારે માઝમ રાત હોય મોજાઓની કિનારા સાથે મીઠી મુલાકાત હોય અને સાથે તું હોય મંજીલની તલાશમાં "દેવ" ભટકતો હોય તને જોવા માટે દરેક ક્ષણે અટકતો હોય અને સાથે તું હોય જીવનમાં શું જોઇએ આનાથી વિશેષ ? પ્રેમ સિવાય કશું નહી રહે શેષ.... જો મારી જીંદગીમાં તું હોય

વરસોથી સળગતો એક પ્રશ્ન પુછુ તો તારો જવાબ શું હશે? પ્રેમથી નીતરતો એક પત્ર લખુ તો તારો જવાબ શુ હશે? પહેલી વખત ના પાડવાની આદત હોય છે સ્ત્રીઓને બીજી વખત પ્રેમનો પ્રસ્તાવ મૂકુ તો તારો જવાબ શુ હશે? હજી પણ આવે છે યાદમાં તો ક્યારેક આંસું બની આંખમાં ભુલી ગયો તને એમ બોલું ખોટું તો તારો જવાબ શુ હશે? હજી પણ દિલમાં ઘૂઘવે છે આશાનો સાગર પ્રેમથી તરબતર ગુલાબ આપુ, તો તારો જવાબ શું હશે? છેતરે છે લોકો મને છેતરાતો આવ્યો છુ, લુટે છે લોકો મને, લુટાતો આવ્યો છુ, નથી આપવાને તુજને કઈ, પરન્તુ આપવાને તુજને કઈ વેચાતો આવ્યો છુ મેળવી શકી નથી મન્જિલે પ્રેમ, ને જમાના મા બદનામ થતો આવ્યો છુ.

મૂકી છે પીઠ પાછળ સૂરજે પોતાની દુનિયાને હું બેઠો છું નદીકાંઠે લઇ ખોળામાં સંધ્યાને હવે મોડા પડો તો પૂછજો બાળકને સરનામું કદાચિત ઓળખે એનાં રહસ્યો આ સમસ્યા ને – ચાહું છું કોઇમાં વિશ્વાસ મૂકી દઉં આજે જિંદગી કોઇનો એ રીતે સહારો લઇ લે જે રીતે આવીને ઠલવાય હજારો મોજાં જેમ સાગરનો બધો ભાર કિનારો લઇ લે – ચાહું છું એટલું રંગીન જીવન થઇ જાયે વેદીઆ મારી તબિયતને ‘ગુલાબી’ કહી દે જે રીતે રાહમાં ભૂખ્યાને લથડતો જોઇ સજ્જનો નાક ચઢાવીને ‘શરાબી’ કહી દે – મિત્ર! આ મારી તરફ જોઇને હસતાં પુષ્પો મારા ભૂતકાળના રંગીન પ્રસંગો તો નથી કૈંક કરમાઇને ક્યારીમાં પડ્યા છે એમાં જોઇ લેવા દે મને મારા ઉમંગો તો નથી? – એ રીતે તારા ભરોસે હું જીવું છું જીવન જાણે પડતો કોઇ આધારને પકડી લે છે દિલને દઇ જાય છે એ રીતે તું રંગીન ફરેબ જાણે બાળક કોઇ અંગારને પકડી લે છે – સફરમાં કેટલા દિવસો વીતાવ્યા કેટલી રાતો વિપદની કેવડી વણઝાર કે છેડો ન દેખાતો કદી આ કાળ કેરી મંજરીના તાલમાં વાગી પરંતુ સર્વ સંજોગોમાં વણઝારો રહ્યો ગાતો

અમે તારા પ્રણયનાં ફૂલ ખરવા પણ નથી દેતાં, છૂપાં રાખ્યાં છે એવાં કે પમરવા પણ નથી દેતાં. ગરીબીને લીધે કરવી પડે છે કરકસર આવી, અમે રડીએ છીએ ને અશ્રુ સરવા પણ નથી દેતાં. હવેના રાહબર પોતે જ ખોટા રાહ જેવાં છે, સફર સાચી દિશામાં તો એ કરવા પણ નથી દેતાં. ભલે મળતાં નથી, પણ એજ તારણહાર છે સાચા, જે ડૂબવા તો નથી દેતા જ, તરવા પણ નથી દેતાં. હવે આવા પ્રણયનો અંત પણ આવે તો કઇ રીતે? નથી પોતે વિસરતાં કે વિસરવા પણ નથી દેતાં. સુરાનો નહિ, હવે સાકીનો ખુદનો છે નશો અમને, કે એનો હાથ પકડી જામ ભરવા પણ નથી દેતાં. જીવાડે પ્રેમથી એવું તો કોઇ ક્યાં મળે બેફામ? કે મતલબ હોય છે તો લોક મરવા પણ નથી દેતાં.

નસીબ ને શો દોષ આપવો, એ તો મારા હાથમાં છે. પ્રભુએ નસીબથી આપેલી બાજી, તે કઇ રીતે રમવી એ મારા હાથમાં છે. આશાઓ પર પાણી ફરી જતાં વાર નથી લાગતી કિનારે આવી ડૂબી જતાં વાર નથી લાગતી જીતનો જલસો માનવાની ઉતાવળ ન કર જીતેલી બાજી હારી જવામાં વાર નથી લાગતી તારી ઊંચાઇનું નાહક અભિમાન ન કર કે મિનારોને તૂટી જવામાં વાર નથી લાગતી બાંધ્યો છે માળો તો જરા દિલથી જતન કર કે માળાને પીંખાઇ જતાં વાર નથી લાગતી માણી લે હર એક પળ તું આજે આંખોને મિંચાઇ જતાં વાર નથી લાગતી

હું તમને ચાહું છું એવું કહેવાની જરુર નથી કંઇ બોલવાની જરુર નથી પ્રેમમાં નયનોની ભાષા હોય છે. કંઇ બોલવાની જરુર નથી. નજર ન દોડાવો અહીં-તહીં પ્રેમને શોધવાની જરુર નથી. પ્રેમ તો આપોઆપ થઇ જાય છે, પ્રેમમાં પડવાની જરુર નથી. જિંદગી જીવો બસ પ્રેમથી પ્રેમમાં ચિંતાની જરુર નથી. કિંમત હોય તો પામી શકો ગમે તેને, એમાં ભલામણની જરુર નથી. જંગ નથી કોઇ, જીતી લેવાની જરુર નથી, બળજબરીની જરુર નથી. લાગણીની ભાષા કાફી છે અહીં પાગલ બનવાની જરુર નથી.....

સમાન્ન્તર રેખાઓ જેવા આપણા સમ્બન્ધો ને એક જ આશા કે અનન્ત અન્તરે પણ મળશુ તો ખરા.

ચાળણી ની જેમ વીંધતો વરસાદ જ્યારે શરીર ની આરપાર નીકળતો’તો ત્યારે આપણા અબોલા વખતે તમે છોડેલા વાગ્બાણો યાદ આવતા’તા.

દિલમાં જ્યાં સુધી તારી યાદ રહેશે, આંખમાં ત્યાં સુધી આંસું રહેશે. તને મારે હવે ભૂલવી કઇ રીતે ? ભૂતકાળ તો સદા ઊછળતો રહેશે. વરસો વીતી જાશે તારી જુદાઇના, તો પણ સફરમાં તારો સથવારો રહેશે. મેઘની માફક આંસુ પણ વરસે છે, સ્વાદ જળનો જરા અલગ રહેશે. ધારેલું ક્યારેય સફળ થતું નથી, રસ્તા વચ્ચે તારું મિલન થતું રહેશે. મળે જો પાંખોને અહીં થોડી હવા, આકાશે આ પારેવું ઊડતું રહેશે....

કોઈ દિવસ ઢાઈ અક્ષર ક્યાં લખે ઈ-મેલમાં, દુનિયાભરના વાયરસ એ મોકલે ઈ-મેલમાં. ખાનગી વાતો બધી કરતા રહે એ ફોરવર્ડ, બેવફાઈને નવો રસ્તો મળે ઈ-મેલમાં. હોટ મેલે મળશે અથવા મળશે યાહૂ ડોટ પર, મોટા ભાગે બે જ સરનામા હશે ઈ-મેલમાં. જોતજોતામાં પડછાયા દિગંબર થૈ જતા, ક્લિક કરો ને આવરણ સૌ ઊતરે ઈ-મેલમાં. રાતદિવસ અક્ષરો ઘૂંટાય છે કી બોર્ડ પર, સ્પર્શ એના ટેરવાંઓનો હશે ઈ-મેલમાં. હા વતનની ધૂળ ખાવા જાઉં પાછો દોસ્તો, પ્લેનની જ્યારે ટિકિટ સસ્તી મળે ઈ-મેલમાં. જોતજોતામાં ગઝલ ઈ-મેલની આવી ચડી, બેઠા બેઠા મોકલું તેને બધે ઈ-મેલમાં. શું કરી શકીએ પછી આદિલ જો સરવર ડાઉન હો? કાગળો હાથે લખ્યા ક્યાં જૈ શકે ઈ-મેલમાં?!

તિલક કરતાં ત્રેપન થયાં, ને જપમાળાનાં નાકાં ગયાં, તીરથ ફરી ફરી થાકયા ચરણ, તોય ન પોહોંચ્યો હરિને શરણ. કથા સુણી સુણી ફૂટ્યા કાન, તોય અખા ન આવ્યું બ્રહ્મજ્ઞાન. એક મૂરખને એવી ટેવ, પથ્થર એટલા પૂજે દેવ, પાણી દેખી કરે સ્નાન, તુલસી દેખી તોડે પાન. એ અખા વડું ઉતપાત, ઘણા પરમેશ્વર એ ક્યાંની વાત ? જ્ઞાનીને કવિતા ન ગણેશ, કિરણ સૂર્યના કેમ વણેશ ? શબ્દ કેરો શઢ ક્યમ થાય ? આકાશ તે ક્યમ તોળ્યું જાય ? એવું વચન અણલિંગી તણું, અખા નહીં કો પર-આપણું. ધને, તને, કો મોટા કુળે, કો વિદ્યા કો ખાંડાબળે. એ મોટમ સઘળી જાયે ટળી, જ્યમ આતશબાજી પલકે બળી. અખા કારણ વિના વડપણ તે વડું, જ્યમ સ્વલ્પમૂલ્ય તારે તુંબડું. જો જો રે મોટાના બોલ, ઊજડ ખેડે બાજ્યું ઢોલ. અંધ અંધ અંધારે મળ્યા, જ્યમ તલમાં કોદરા ભળ્યા; ન થાયે ઘેંસ ને ન થાય ઘાણી, કહે અખો એ વાતો અમે જાણી. દેહાભિમાન હૂતો પાશેર, તે વિદ્યા ભણતાં વધ્યો શેર; ચર્ચાવાદમાં તોલે થયો, ગુરુ થયો ત્યાં મણમાં ગયો. અખા એમ હલકાથી ભારે હોય, આત્મજ્ઞાન મૂળગું ખોય. સસાશીંગનું વહાણ જ કર્યું, મૃગતૃષ્ણામાં જઈને તર્યું; વંધ્યાસુત બે વા’ણે ચઢ્યા, ખ પુષ્પ વસાણાં ભર્યાં. જેવી શેખસલીની ચાલી કથા, અખા હમણાં ને આગળ એવા હતા. જ્યાં જોઈએ ત્યાં કૂડેકૂડ; સામાસામી બેઠા ઘૂડ. કો આવી વાત સૂર્યની કરે, તે આગળ લેઈ ચાંચ જ ધરે, અમારે હજાર વર્ષ અંધારે ગયાં, તમે આવા ડાહ્યા બાળક ક્યાંથી થયા ? અખા મોટાની તો એવી જાણ, મૂકી હીરો ઉપાડે પહાણ.

જે સપનું ચાંદનીનું છે ખરીદી લીધું છે રાતે જે સપનું ચાંદનીનું છે અરે ઓ સૂર્ય આ વેચાણ તારી રોશનીનું છે થયા છે એકઠા પાછા ફરી શ્વાસોના સોદાગર ફરી રસ્તા ઉપર લીલામ કોની જિંદગીનું છે બિચારાનું હશે કિસ્મત રહ્યા અરમાન હસવાના કફન તો સૂકવી આપો હજી આંસુથી ભીનું છે અમે ભિક્ષુક ખરા પણ આટલું તો માન સચવાયું હજી આ પાત્ર ભિક્ષાનું અમારી માલિકીનું છે મળી છે રાત અંધારી અને બોલી નથી શકતા અરે સૂરજના સોદાગર વચન તો ચાંદનીનું છે કરે તપ દેશભક્તિનું નચાવે લોકશાહીને બરાબર જોઈએ તો રૂપ આ નેતાગીરીનું છે જરા ચેતીને આદમ ચાલજો નેતાની સંગતમાં કે ખિસ્સામાં તો કાંટા છે અધર પર સ્મિત કળીનું છે

અમને નાખો જિંદગીની આગમાં આગને પણ ફેરવીશું બાગમાં સર કરીશું આખરે સૌ મોરચા મોતને પણ આવવા દો લાગમાં. મરીશું તો અમે ખુદ મોત માટે જાન થઈ જાશું રહીશું બાગમાં તો આગનો સામાન થઈ જાશું ઉછાળામુક્તકો - શેખાદમ આબુવાલા અમને નાખો જિંદગીની આગમાંઆગને પણ ફેરવીશું બાગમાંસર કરીશું આખરે સૌ મોરચામોતને પણ આવવા દો લાગમાં.મરીશું તો અમે ખુદ મોત માટે જાન થઈ જાશુંરહીશું બાગમાં તો આગનો સામાન થઈ જાશુંઉછાળા મારીને અમને ન પાછા વાળ ઓ સાગરકિનારો આવશે તો ખુદ અમે તોફાન થઈ જાશું.- શેખાદમ આબુવાલા જા ભલે અંધારઘેર્યા આભમાં, તેજની જ્યોતિ વિના આવીશ મા; ડૂબવું જો હોય દિલમાં ડૂબજે, પણ પછી મોતી વિના આવીશ મા. તાજમહાલ દમકતો ને ચમકતો શાહજહાંનો મહેલ જોવા દે મને ધનવાન મજનૂએ કરેલો ખેલ જોવા દે પ્રદર્શન કાજ ચાહત કેદ છે જેમાં જમાનાથી મને એ ખૂબસૂરત પથ્થરોની જેલ જોવા દે

ગાંધી કેવો તું કિંમતી હતો સસ્તો બની ગયો બનવું હતું નહીં ને શિરસ્તો બની ગયો ગાંધી તને ખબર છે કે તારું થયું છે શું? ખુરશી સુધી જવાનો તું રસ્તો બની ગયો.

છે ડૂબવાની મજા મજધારે, સાહિલ કોને જોઇએ છે? ફના થઇ જવું છે કેડી પર, મંઝિલ કોને જોઇએ છે? શું સાથે લાવ્યા હતા? શું સાથે લઇ જવાના? બે ગજ બસ છે, બ્રહ્માંડ અખિલ કોને જોઇએ છે? અમે તો છીએ પ્રત્યંચા, ધુરંધારી પાર્થના ગાંડિવની, નથી કંઇ પતંગની દોર, ઢીલ કોને જોઇએ છે? થોડી લાગણી બતાવી અમારે મન અહો-અહો જિંદગી આરામથી પસાર થશે, દિલ કોને જોઇએ છે? ફેફસામાં પુરી રાખી છે, કોઇની યાદોને અકબંધ નથી કંઇ અનલ, હવે અનિલ કોને જોઇએ છે? જિંદગીથી કંટાળી જઇશું ત્યારે ચોક્કસ યાદ કરીશું એક નજર કરી લેજો, વિષ કાતિલ કોને જોઇએ છે?

લખવું છે નામ રેત પર કોને, છે વફાદાર જળ-લહેર કોને. કોણ કોને છળે, ખબર કોને, રહગુજર કોને, રાહબર કોને. કોઇ સામે નથી, કશું જ નથી, તો ય તાકે છે નિત નજર કોને. મ્હેકતી આંખ, મ્હેકતાં દૃશ્યો, કોણ કરવાનું તરબતર કોને. હું જ છું એક જે ગમું એને, બાકી ભેટે છે પાનખર કોને. મોતી નીકળ્યા કરે છે આંખોથી, સ્વપ્નમાં આવ્યું માનસર કોને. જાણું છું શ્વાસની દગાબાઝી, છે ભરોસો હવા ઉપર કોને. સર્વને આવકારે સમ-ભાવે, ના કહે છે કદી કબર કોને. બે ઘડી આ ગઝલ ગમી તો બસ, દોસ્ત અહીં થાવું છે અમર કોને.

એકવખત આપને દઈ દીધેલું દિલ, એ હજુયે યાદ છે મને ને પછી ભરતો રહયો'તો હોટેલનાં બિલ, એ હજુયે યાદ છે મને હતા તારા ચહેરા પરે બે ખિલ, એ હજુયે યાદ છે મને ને લગાવતી હતી મારા પૈસે ક્લેરેસીલ, એ હજુયે યાદ છે મને ને સાયકલ થી સાયકલ અથડાવીને સોરી કહ્યાની સ્કીલ, હજુયે યાદ છે મને ને પછીથી સાંપડી હતી સેન્ડલોની હીલ, એ હજુયે યાદ છે મને માનતો'તો હું કે પૈંડા બે જ છે સંસારરથનાં, હું ને તું ને પાડોશમાં હતા તારાં ઘણાં સ્પેરવ્હીલ, એ હજુયે યાદ છે મને ને મીલવવી હતી આખથી આખડી મારે, એ હજુયે યાદ છે મને

સુંદર જો હો તબીબ તો છે એક વાત નો ડર.. સાજા થવાની કોઇ ઉતાવળ નહી કરે" તારો ને મારો મેળ નહી ખાય ઓ તબીબ, મુજને પડી દરદની તને સારવારની... ઉપચારકો ગયા અને આરમ થઇ ગયો.., પીડા જ રામબાણ હતી કોણ માનશે..... કોઇ જઇને સમજવો ઉપચારકોને., ચીકીત્સા નકામી છે ખોટા નીદાને....

એકડો સાવ સળેખડો, બગડો ડિલે તગડો બંન્ને બથ્થંબથ્થા બાઝી, કરતા મોટો ઝગડો તગડો તાળી પાડે, ને નાચે તાતાથૈ ચોગડાની ઢીલી ચડ્ડી સરરરર ઉતરી ગઇ પાંચડો પેંડા ખાતો એની છગડો તાણે ચોટી સાતડો છાનો માનો સૌની લઇ ગયો લખોટી આઢડાને ધક્કો મારી નવડો કહેતો ખસ એકડે મીંડે દસ વાગ્યા, ત્યાં આવી સ્કૂલની બસ.....

મોહતાજ ના કશાનો હતો . કોણ માનશે? મારો ય એક જમાનો હતો. કોણ માનશે? ડાહ્યો ગણી રહ્યું છે જગત જેને આજકાલ, એ આપનો દિવાનો હતો કોણ માનશે? તોબા કર્યા વિના કદી પીતો નથી શરાબ, આ જીવ ભક્ત છાનો હતો, કોણ માનશે? માની રહ્યો છે જેને જમાનો જીવન-મરણ, ઝગડો એ હા ને ના નો હતો. કોણ માનશે? હસવાનો આજે મેં જે અભિનય કર્યો હતો, આઘાત દુર્દશાનો હતો, કોણ માનશે? 'રૂસવા' કે જે શરાબી મનાતો રહ્યો સદા, માણસ બહુ મઝાનો હતો, કોણ માનશે?

સૌ જાય શેરબજારમાં રે, જન સૌ જાય શેરબજારમાં વાત બસ એજ વિચારમાં રે, જન સૌ જાય શેરબજારમાં નોકરીઆ તે નોકરી છોડવાં કીધા રીપોટ સરકારમાં રે...જન સૌ જાય... મેતાજીઓએ મેલી નિશાળો વળગીઆ એ વેપારમાં રે... જન સૌ જાય... હોંશથી જઇને નાણાં હજારનો લાભ લે વાર લગારમાં રે ... જન સૌ જાય... ધમધોકારથી શેરનો ધંધો ઉછળ્યો વર્ણ અઢારમાં રે... જન સૌ જાય... મોચી, ઘાંછી ને માલી હાલીમાં સાલવી, સઇ સુતારમાં રે... જન સૌ જાય... ગાંધી ગાંઠે શેર બાંધીને રાખે વસાંણુ ન ભરે વખારમાં રે... જન સૌ જાય... જેમ તેમ કરીને નાણું જમાવવું સમજ્યા એટલું સારમાં રે... જન સૌ જાય... પોતાના કામનો કશો વિચાર પણ ન રહ્યો કોઇ નરનારમાં રે... જન સૌ જાય... ચાલતાને જોઇ જોઇને ચાલે જેમ લશ્કરની લારમાં રે... જન સૌ જાય... બેંક્વાલા શેર સાટે બહુ ધન આપવા લાગ્યા ઊધારમાં રે... જન સૌ જાય... કરજ કરી એવો ધંધો કરતાં પહોંચ્યા હદથી પારમાં રે... જન સૌ જાય... દલપતરામ કહે એવું દેખી કોપ ઉપજ્યો કરતારમાં રે... જન સૌ જાય...

સુરાલયમાં જાશું જરા વાત કરશું અમસ્તી શરાબી મુલાકાત કરશું મુહબ્બતના રસ્તે સફર આદરી છે મુહબ્બતના રસ્તે ફના જાત કરશું જમાનાની મરજીનો આદર કરીને વિખૂટાં પડીને મુલાકાત કરશું સલામત રહે સ્વપ્ન નિદ્રાને ખોળે કરી બંધ આંખો અમે રાત કરશું સુરાલયમાં, મસ્જિદમાં, મંદિરમાં, ઘરમાં કે ‘આદમ’ કહો ત્યાં મુલાકાત કરશું

આપનું મુખ જોઇ મનમાં થાય છે, ચાંદ પર લોકો અમસ્તા જાય છે. જાગવાનું મન ઘણુંયે થાય છે. આંખ ખોલું છું તો સપનાં જાય છે. આંસુઓમાં થઇ ગયો તરબોળ હું, આપનું દિલ તોય ક્યાં ભીંજાય છે? આપ શું સમજો હૃદયની વાતમાં, આપને ક્યાં દર્દ જેવું થાય છે? લાખ કાંટાઓ મથે સંતાડવા તે છતાંયે ફૂલ ક્યાં સંતાય છે? દુઃખ પડે છે તેનો ‘આદિલ’ ગમ ન કર, ભાગ્યમાં જે હોય છે તે થાય છે.

તારી યાદ આવે છે. સ્કોર્લ કરું મારી જુની યાદો ને, હાઇપરલિંક થઇ ને તું સામે આવે છે. એક એક મીનિટ તારી યાદ આવે છે, સ્ક્રીન સેવર ની જેમ તું સામે આવે છે. બેસુ છું કામ કરવા મિનિમાઇસ કરું છું મારી બધી વિનડોને, ડેસટોપ ની જેમ તું સામે આવે છે. ડીલીટ કરુ છું એ યાદોની ફાઇલ ને પન થોડી થોડી વારે એ રીસાઇકલ બિન માથી પાછી આવે છે. શટડાઉન કરું છું મારી સીસ્ટમ તો પન શટડાઉન મેસેજમાં તું આવે છે. સ્કેન કરું છું મારી હારડડીક્સ ને વાઇરસ બનીને તું સામે આવે છે.

પૈસા પૈસા સહુ ચાહે, પણ એ છે હાથનો મેલ, સઘળું અહીં રહી જશે, પૂરો થાશે જીવન ખેલ. ઢાઈ અક્ષર પ્રેમનાં, પઢી પઢી પછતાય, જો લક્ષ્મી ગાંઠ ના રહી, તો ગૃહલક્ષ્મી પણ જાય. એક પેટે દાણો નહીં, દૂજે ભર્યા ભંડાર! કાહે ઐસી દુઃસંગતી, ચેતન કર તું વિચાર. ખુલ્લી આંખે ના દિસે કશું, ને બંધ આંખે બ્રમ્હાંડ! ભીતર ભીતર શોધીયે, પલમાં પામીએ જ્ઞાન..

ઘડીમાં રીસાવું, ખરાં છો તમે. ઘડીમાં મનાવું, ખરાં છો તમે. ન પૂછો કશું યે, ન બોલો કશું યે, અમસ્તા મુંઝાઓ, ખરાં છો તમે. ન આવો છો મળવા, ન ઘરમાં રહો છો, અમારે ક્યાં જાવું, ખરાં છો તમે. હતી ભાગ્યરેખા, ભુંસાઇ ગઇ. નવી ક્યાંથી લાવું, ખરાં છો તમે.

સ્વાર્થી સંબંધોની આ દુનિયામાં, આપણા સંબંધને છે અનોખી દુનિયા, યુગ યુગના સથવારે બંધાયેલો, એક-બીજાના વિશ્વાસે બંધાયેલો. એક-બીજાની તરસ છીપાવતો, એક-બીજાના સુખ-દુઃખની સંગાથે પાંગરેલો, એક-બીજાના શ્વાસના તાંતણે બંધાયેલો, એક-બીજાના બોલના સહારે ભવસાગર તરતો, એવો છે આ આપણો સંબંધ, જે છે બધા સંબંધમા ન્યારો, લાગે આ હ્યદયને બહુ પ્યારો, લાગણીઓને તાંતણે બંધાયેલો, ઉરની ઉર્મીઓને ઉછેરતો...! નામ ના આપી શકાય એવો આ આપણો પ્રેમ, શબ્દો અને કલ્પનાઓ કુંઠીત થઇ જાય છે.. જાણે બ્રહ્નાંડની દરેક ઉર્મીઓ.. કુદરતની દરેક લીલા.. ઇશ્વરનું સનાત્તન સત્ય, જેવો આ પ્રેમનો સંબંધ આપણો...!!

સ્વાર્થી સંબંધોની આ દુનિયામાં, આપણા સંબંધને છે અનોખી દુનિયા, યુગ યુગના સથવારે બંધાયેલો, એક-બીજાના વિશ્વાસે બંધાયેલો. એક-બીજાની તરસ છીપાવતો, એક-બીજાના સુખ-દુઃખની સંગાથે પાંગરેલો, એક-બીજાના શ્વાસના તાંતણે બંધાયેલો, એક-બીજાના બોલના સહારે ભવસાગર તરતો, એવો છે આ આપણો સંબંધ, જે છે બધા સંબંધમા ન્યારો, લાગે આ હ્યદયને બહુ પ્યારો, લાગણીઓને તાંતણે બંધાયેલો, ઉરની ઉર્મીઓને ઉછેરતો...! નામ ના આપી શકાય એવો આ આપણો પ્રેમ, શબ્દો અને કલ્પનાઓ કુંઠીત થઇ જાય છે.. જાણે બ્રહ્નાંડની દરેક ઉર્મીઓ.. કુદરતની દરેક લીલા.. ઇશ્વરનું સનાત્તન સત્ય, જેવો આ પ્રેમનો સંબંધ આપણો...!!

સહજ મળ્યું તે લીધું, મેં તો સહજ મળ્યું તે લીધું, બળબળતા ઝરણાનું પાણી અમરત માની પીધું ! આવળ-બાવળનાં ફુલોમાં રુપ ગુલાબી દીઠાં, વનવગડામાં ભમતાં લાગે ચણીબોર પણ મીઠાં ! ક્ષણ ક્ષણ જીવને ડંખે એવું કરમ ન એકે કીધું…….સહજ. ચપટી મળ્યું તે ગજવે ઘાલ્યું,મણની લાલચ છોડી આતમને અજવાળે મેં તો ધરમ-ધજાયું ખોડી ! આડો-અવળો મારગ મેલી જાવું છે ઘર સીધું !…સહજ

આપણી વચ્ચે કશું એવું નથી, એવું નથી, હોય તો પણ એ તને કહેવું નથી, કહેવું નથી. છે નકી ઝાકળ સરીખો પ્રેમ વેચાતો અહીં, દર્દ બીજાનું હવે લેવું નથી, લેવું નથી. રોજ ઊગે ચાંદ- સૂરજ આ ધરા અજવાળવા, શ્વાસનું તો કાયમી જેવું નથી, જેવું નથી. હું નજર ઢાળી ધરા પર એમ બસ ફરતો રહું, પ્રેમનાં એ દર્દને સ્હેવું નથી, સ્હેવું નથી . ક્યાં મળે છે પાત્ર એવું, કે બધું આપી શકું, ભીતરી ઝવેરાતને દેવું નથી, દેવું નથી. - હરીશ પંડ્યા

છે ઘણા એવા કે, જેઓ યુગને પલટાવી ગયા, પણ બહુ ઓછા છે, જેઓ પ્રેમમાં ફાવી ગયા. દુર્દશા જેવું હતું, કિંતુ સમજ નો’તી મને, દોસ્તો આવ્યા અને આવીને સમજાવી ગયા. હું વીતેલા દિવસો પર એક નજર કરતો હતો, યાદ કંઈ આવ્યું નહીં, પણ આંસુઓ આવી ગયાં. મેં લખેલો દઈ ગયા; પોતે લખેલો લઈ ગયા, છે હજી સંબંધ કે, એ પત્ર બદલાવી ગયા. ‘સૈફ’ આ તાજી કબર પર નામ તો મારું જ છે, પણ ઉતાવળમાં આ લોકો કોને દફનાવી ગયા ?

તારી યાદ આવે છે. સ્કોર્લ કરું મારી જુની યાદો ને, હાઇપરલિંક થઇ ને તું સામે આવે છે. એક એક મીનિટ તારી યાદ આવે છે, સ્ક્રીન સેવર ની જેમ તું સામે આવે છે. બેસુ છું કામ કરવા મિનિમાઇસ કરું છું મારી બધી વિનડોને, ડેસટોપ ની જેમ તું સામે આવે છે. ડીલીટ કરુ છું એ યાદોની ફાઇલ ને પન થોડી થોડી વારે એ રીસાઇકલ બિન માથી પાછી આવે છે. શટડાઉન કરું છું મારી સીસ્ટમ તો પન શટડાઉન મેસેજમાં તું આવે છે. સ્કેન કરું છું મારી હારડડીક્સ ને વાઇરસ બનીને તું સામે આવે છે.

મૌસમ વિહોણા કોઇ વાદળાની જેમ, અમે ઓગળેલા ધુમ્મસની ઝાંખમાં મેળા-વેળાની તમે વાતો વાગોળોને, દરિયા ઊભરાયા કરે આંખમાં થોક થોક પત્રોના બાંધેલા ભારાને છોડ્યા તો નિકળ્યા સંભારણા સુકાભઠ્ઠ ખેતરમાં ચાડિયાની સાક્ષીએ લીધેલા કેવા ઓવારણા ઝાંકળીયા સમણાં તો આવે ને જાયે ભલા, તેડે પણ કોણ હવે કાંખમાં મૌસમ વિહોણા કોઇ વાદળાની જેમ, અમે ઓગળેલા ધુમ્મસની ઝાંખમાં વાંઘ વાંઘ ઊછળતા પ્રિત્યુના મોજાને પકડ્યાતો ફીણ વળ્યા ખારા ઇર્ષાના તિર વડે સોસરવા વિંધાયા, રુઝાસે કેમ કરી ઘારા શ્વાસોમાં શ્વાસ ભરી સારસની જેમ અમે ઉડેલા ઇચ્છા લઈ પાંખમાં મૌસમ વિહોણા કોઇ વાદળાની જેમ, અમે ઓગળેલા ધુમ્મસની ઝાંખમાં મેળા-વેળાની તમે વાતો વાગોળોને, દરિયા ઊભરાયા કરે આંખમાં

ભુત અને ભવીશ્યના બે ખીલા પર, લટકતી જીંદગીમાં હું મારી ‘આજ’ને શોધું છું. ભુતકાળના ખીલા પર ટાંગ્યા છે આંસુઓ, નીરાશાઓ, પરાજય અને પસ્તાવા વચ્ચે બે ચાર ખુશી- તોરણ. ભવીશ્ય પર છે રંગીન મેઘધનુશ્યો, અગણીત મહેચ્છાઓ અને શેખચલ્લી-સપના, અને વચ્ચે છુપાયેલો અણજાણ્યો ડર. ‘આજ’માં છે મીશ્રણ બન્નેનું ’આજ’માં છે સંઘર્શ. ‘આજ’ને સુક્ષ્મદર્શક કાચથી તપાસતાં તો તે ‘ગઇકાલ‘ બની જાય છે. કલ્પનાની સોનેરી ઉશામાં વીહરતાં ‘આજ’ ‘આવતીકાલ’ બનીને ઉભી રહે છે. તેથી જ ક્યારેક ‘આજ’ નીરસ અને નીર્જીવ લાગે છે. ‘આજની ઘડીમાં જીવો’ તેમ કહેવું તો સહેલું છે. પણ ગઇકાલ, આજ અને આવતીકાલ મળીને તો જીવનરેખા બને છે. - રુચા જાની

કેવી મજાની પ્રેમની દીવાનગી હશે, કે જ્યાં ‘મરીઝ’ જેવો સમજદાર પણ ગયો. એના ઈશારા રમ્ય છે, પણ એનું શું કરું- રસ્તાની જે સમજ દે અને ચાલવા ન દે ! મુજ પર સિતમ કરી ગયા મારી ગઝલના શેર, વાંચીને એ રહે છે બીજાના ખ્યાલમાં. એકાદ હો તો એને છુપાવી શકું, ‘મરીઝ’ ! આ પ્રેમ છે ને એના પુરાવા હજાર છે. લેવા ગયો જો પ્રેમ તો વહેવાર પણ ગયો, દર્શનની ઝંખના હતી, અણસાર પણ ગયો. હું કયાં કહું છું, આપની ‘હા’ હોવી જોઈએ, પણ ના કહો છો એમાં વ્યથા હોવી જોઈએ. એ ‘ના’ કહીને સહેજમાં છટકી ગયાં ‘મરીઝ’, કરવી ન જોઈતી’તી ઉતાવળ સવાલમાં

કમાલ કરે છે એક ડોસી ડોસાને હજી વ્હાલ કરે છે. ડોસો જાગે ત્યારે ચશ્માં આપે અને બ્રશ ઉપર પેસ્ટને લગાડે, લોકોનું કહેવું છે કે ડોસીને આમ કરી ડોસાને શાને બગાડે ? મસાલા ચા અને ગરમ ગરમ નાસ્તો ડોસી ડોસાનો કેવો ખ્યાલ કરે છે? નિયમ પ્રમાણે દવા આપેછે રોજ અને રાખે છે ઝીણું ઝીણું ધ્યાન, બન્નેનો સંબંધ તો એવો રહ્યો છે જાણે તલવાર અને મ્યાન. દરમ્યાનમાં બન્ને જણ મૂંગાં મૂંગાં એકમેકને એવાં તો ન્યાલ કરે એ. કાનમાં આપે એ એવાં ઈન્જેકશન કે સિગરેટ શરાબ હવે છોડો, ડોસો તો પોતાના તાનમાં જીવે કયારેક વહેલો આવે કે ક્યારેક મોડો. બન્નેની વચ્ચે વહે આછું સંગીત પણ બહારથી ધાંધલધમાલ કરે છે. ડોસો વાંચે અને ડોસીને મોતિયો બન્ને જણ વચ્ચે આવો છે પ્રેમ, લડે છે,ઝગડે છે,હસે છે, રડે છે, જીવન તો જળની જેમ વહેતું જાય એમ. દોસ્ત જેવી દીકરીની હાજરીમાં બન્ને જણ ઘરની દિવાલને ગુલાલ કરે છે.

મહોબ્બતમાં હવે મારો પરિચય આ પ્રમાણે છે, અજાણ્યાં થઈ ગયાં છે એ મને જે ખાસ જાણે છે. દીધો’ તો સાથ જેણે, એ જ ખુદ લૂંટી ગયા અમને, જરા સાવધ-વધુ જોખમ અહીં તો ઓળખાણે છે. મળ્યો છે નાબુદા એના પછી થઈ છે દશા આવી, હતાં તોફાન જે દરિયે, હવે મારાં વહાણે છે. સુણું છું મારી વાતો તો મને એ થાય છે અચરજ, કે મારાથી વધારે શું મને લોકો પિછાણે છે ? કરી દે તીક્ષ્ણ એવી, મોતનું પણ માથું કાપી લે, હવે આ જિંદગી મારી સમય ! તારી સરાણે છે. જીવનના ભેદભાવો છે મરણની બાદ પણ બાકી, કોઈ માનવ મઝારે છે કોઈ માનવ મસાણે છે. હતા જે દેહ એ તો થઈ ગયા માટી મહીં માટી, હતાં જે દિલ, હજી પણ તાજના આરસ પહાણે છે. જગત ખેંચી રહ્યું છે એક તરફ, બીજી તરફ જન્નત,ફસ્યો છે જીવ કે એને અહીં તો બેય તાણે છે. કદર શું માંગુ જીવનની એ જગત પાસે, કે જ્યાંનાં લોકો સૌ કેવળ મરેલાને વખાણે છે

નાવ તો ઘણી આપી , એક નાવીક આપી દે. મિત્રો ઘણા આપ્યા , એક હમસફર આપી દે. દુઃખ તો ઘણા આપ્યા, એક હમદદૅ આપી દે. જીંદગી તો ઘણી આપી , એક જીવ આપી દે. ન કઇ આપી શકે તો છેલ્લે , નીંદર ઘણી આપી , એક "મોત" આપી દે..

આભાર તારો કે આવી મિત્રતા આપી, આપણા સંબંધમાં કેવી સુંદરતા આપી, દુનિયામાં લોહીના સંબંધ પણ તુટીં જાય છે, પણ મને દોસ્તીમાં પણ કેવી પવિત્રતા આપી... કોઇ પણ વાત કહી શકીએ છીએ એક-બીજાને, મિત્ર તે દુઃખ દુર કરવાની કેવી સત્ત્તા આપી, નહિ છોડી શકીએ આ મિત્રતાને કોઇ પણ રીતે, આપણા સંબંધમાં પ્રભુંએ પણ કેવી અટ્ટુટતા આપી, હું અપૂર્ણ હતો તમારી મિત્રતા વિના, તમે સાથ આપી કેવી પૂર્ણતા આપી......

અમારી જિંદગીનો આ સરળ સીધો પરિચય છે, રુદનમાં વાસ્તવિકતા છે – ને હસવામાં અભિનય છે. તમે આવો તો એને પણ જરા ઠપકા સમું લાગે, આ મારું મન, ઘણાં વર્ષોથી મારામાં જ તન્મય છે. તને મળવાનો છું હું એટલે હમણાં તો ચૂપ છું પણ ખુદા તારા વિશે મારાય મનમાં સ્હેજ સંશય છે. મને જોઈ નજરને શું સિફતથી ફેરવી લ્યો છો ! તમારી તો ઉપેક્ષા પણ ખરેખર બહુ કળામય છે. હવે ક્યાં આગ્રહ છે કે ‘સૈફ’ સાકી હો મદિરા હો, હવે તો શાંત ખૂણો પણ મળે તો એ સુરાલય

કોઇની પણ વાતમાં પડતો નથી, એટલે હું કોઇને નડતો નથી. જે ઘડીએ જે મળ્યું મંજૂર છે, ભાગ્ય સાથે હું કદી લડતો નથી. કોણે છલકાવ્યા નજરના જામને, આમ તો હું જામને અડતો નથી. હામ હૈયામાં છે મારા એટલે, ઠોકરો ખાઉં છું પણ પડતો નથી

મારા વિશે ખરેખર તો હું પણ કઇ ખાસ નથી જાણતો... અને એટલે જ અહી, તમને કઇ ખાસ નથી જણાવતો...! મિત્રો મળ્યા તા ઘણા, અને મિત્રતા પણ ઘણી ગાઢ હતી.. પણ આજે નથી કઇ કેમ, તે વિશે કઇ ખાસ નથી જાણતો... ચાહયા હતા જેમને મે મારી જાત થી વધુ, તે બધા આજેકોને ચાહી રહયા છે, તે વિશે કઇ ખાસ નથી જાણતો... એટલે જ તો સંબંધોના રણમાં એકલો ભટકે છે "મંથન" કારણ કે તે,સંબંધો નિભાવવા વિશે કઈ ખાસ નથી જાણતો...

અજાણ્યા આ જહાં ને ક્યાં ઓળખું છું? આ રણની સૌ સુધાને ક્યાં ઓળખું છું? વખાણે કોઈ તો હું છાતી ફુલાવું, અહમ્ ના બુદ-બુદાને ક્યાં ઓળખું છું? ભરું છું સદાયે હું મારા જ ખીસ્સા. ગરીબોની સદાને ક્યાં ઓળખું છું? જફા એ કરતાં તો યે હું પ્રેમ આપું, હું દિલનાં કો' ગુનાને ક્યાં ઓળખું છું? હું જડ છું કે છું ચેતન ક્યાં છે ખબર કો'! હું ખુદને કે ખુદાને ક્યાં ઓળખું છું?

આપી શકે તો તારો પ્યાર માંગુ છું, સાચા હ્યદયથી તારો સહકાર માંગુ છું, કરીશ નહી ચિંતા પ્યાર માટે પ્રાણ પણ આપીશ, રોકડો છે હિસાબ હું ક્યાં ઉધાર માંગુ છું...

નદીની રેતમાં રમ્તું નગર મળે ન મળે, ફરી અ દશ્ય સ્મ્રુતી પટ ઉપર મળે ન મળે, ભરી લો સ્વાસમાં એની સુગંધનો દરીયો, પછી આ માટીની ભીની અસર મળે ન મળે, પરીચીતોને ધરાઈને જોઈ લેવા દો, આ હસતા ચહેરા; આ મીઠી નજર મળે ન મળે, ભરીલો આંખમાં રસ્તાઓ, બારીઓ, ભીંતો, પછી આ શહેર, આ ગલીઓ, આ ઘર મળે ન મળે, વતનની ધૂળથી માથું ભરી લઉં આજ અહીં, અરે આ ધૂળ પછી ઉમ્રભર મળે ન મળે, વળાવા આવ્યા છે એ ચ્હેરા ફરશે આંખમાં, ભલે સફરમાં કોઇ હમસફર મળે ન મળે............

જય જય ગરવી ગુજરાત જય જય ગરવી ગુજરાત દીપે અરુણું પરભાત, ધ્વજ પ્રકાશશે ઝળળળ કસુંબી, પ્રેમ શૌર્ય અંકિત, તું ભણવ ભણવ નિજ સંતજિ સઉને, પ્રેમ ભક્તિની રીત- ઊંચી તુજ સુંદર જાત, જય જય ગરવી ગુજરાત ઉત્તરમાં અંબા માત, પૂરવમાં કાળી માત, છે દક્ષિણ દિશામાં કરંત રક્ષા, કુંતેશ્વર મહાદેવ, ને સોમનાથે ને દ્રારકેશ એ, પશ્ર્વિમ કેરા દેવ- છે સહાયમાં સાક્ષાત જય જય ગરવી ગુજરાત નદી તાપી નર્મદા જોય, મહી ને બીજી પણ જોય, વળી જોય સુભટના જુદ્ધ રમણને, રત્નાકર સાગર, પર્વત પરથી વીર પૂર્વજો, દે આશિષ જયકર- સંપે સોયે સઉ જાત, જય જય ગરવી ગુજરાત. તે અણહિલવાડના રંગ, તે સિદ્ધરાજ જયસિંગ, તે રંગ થકી પણ અધિક સરસ રંગ, થશે સત્વરે માત શુભ શકુન દીસે મધ્યાહ્ન શોભશે, વીતી ગઈ છે રાત જમ ઘૂમે નર્મદા સાથ જય જય ગરવી ગુજરાત

ન.મો. ની કવિતા.... હુ "છે" નો માણસ છુ, "નથી નથી" ને છેકો મુકુ, કોઈ ઈમારત પડતી હોય, તો ટેકો આપુ. પ્રારબ્ધ ને અહીયા ગાઠે કોણ્? હુ પડકાર ઝીકનારૉ માણસ છુ, સુરજ ની આગની બીક નથી, હુ જાતે બળનારો માણસ છુ. ન.મો. નુ પ્રણય ગીત્... મધરાતે કોયલ બોલે, હૈયા ને ખોલે... કોયલ ને કહેવુ શુ?

કાચા પાયે ચણેલી દીવાલ નો સહારો લઈ ને ઊભો છુઁ, ધુમ્મસ ને વાદળ સમજી, વરસાદ ની રાહ જોતો ઊભો છુઁ. ખબર છે મન ને નથી મોસમ આ વરદસાદ ની, છતાઁ મોસમ બદલવા ની રાહ જોઈ ને ઊભો છુઁ, જીવ લઈને બેઠો છે આશા કે , થાય કદાચ માવઠુઁ, ને ઝરમર થાય અમૃત ધારા એની રાહ જોઈ ને ઊભો છુઁ, ઊગતા ચઁદ્ર ને જોઈ ને થાય છે ઢળતા સૂરજ નુ ગુમાન, ચઁદ્ર આથમે અને ઊગે સૂરજ એની રાહ જોઈ ને ઊભો છુઁ, ચાલતા રસ્તા ને સમજી ને મઁઝીલ થઁભી ગયા પગલાઁ, રસ્તાઓ ક્યારે મઁઝીલ બને એની રાહ જોઇ ને ઊભો છુઁ. જો મઁઝીલ મળે તો કોક મુસાફર પણ મળી જશે ત્યાઁ, એ હમસફર બને "મુસ્તાક" એની રાહ જોઇ ને ઊભો છુઁ.

મોત કેરા નામથી ગભરાઉં એવો હું નથી, બીકથી વહેવાર ચૂકી જાઉં એવો હું નથી; જાન દીધો છે ખુદાએ ચાર દિ’ માટે ઉધાર, એને પાછો સોંપતાં અચકાઉં એવો હું નથી. શું કુબેરો ? શું સિકંદર ? ગર્વ સૌનો તૂટશે, હો ગમે તેવો ખજાનો બે જ દિનમાં ખૂટશે; કાળની કરડી નજરથી કોઈ બચવાનું નથી, આજ તો ફૂટી છે પ્યાલી, કાલ કૂંજો ફૂટશે. હર પ્રભાતે ચેતવે છે કૂકડાઓની પુકાર, જો ઉષાના દર્પણે તારા જીવન કેરો ચિતાર; જાગ ઓ નાદાન, વીતી રાત આખી ઊંઘમાં, આયખું એમ જ ઘટી જાશે કદી કીધો વિચાર ?

મહેકમાં મહેક મળી જાય તો મૃત્યુ ન કહો તેજમાં તેજ મળી જાય તો મૃત્યુ ન કહો રાહ જુદો જો ફંટાય તો મૃત્યુ ન કહો શ્વાસની લીલા સમેટાય તો મૃત્યુ ન કહો. દીર્ઘ યાત્રાની જરૂરતથી સજ્જ થઈ જઈને એક મંઝિલની લગન આંખે ઉતરવા દઈને ભાનની ક્ષણને કાળજીથી સમેટી લઈને ‘આવજો’ કહીને કોઈ જાય તો મૃત્યુ ન કહો. જે નરી આંખે જણાયું ન એ તત્વ કળવા જે અગોચર છે એ અસ્તિત્વને હરદમ મળવા, દૂર દુનિયાના રહસ્યોનો તાગ મેળવવા દ્રષ્ટી જો આંખથી છલકાય તો મૃત્યુ ન કહો. શબ્દ ક્યાં પહોંચે છે તે જાતે નિરખવા માટે ભાન ની સૃષ્ટીની સિમાને પરખવા માટે દિલના વિસ્તારની દુનિયાઓમાં વસવા માટે કોઈ મહેફીલથી ઊઠી જાય તો મૃત્યુ ન કહો.

તો દોસ્ત, હવે સંભળાવ ગઝલ, બહુ એકલવાયું લાગે છે, લે મૂક હથેળીમાં મખમલ, બહુ એકલવાયું લાગે છે. શાયદ મારો ભુક્કો થાશે કે ઢાંચામાં જકડાઈ જઈશ, શું થાશે એ કહેવું ન સરલ, બહુ એકલવાયું લાગે છે. કૂવો બેઠો આતુરતાથી, વરસી ના એકે પનિહારી, સંકોચાતું મરજાદી જલ બહુ એકલવાયું લાગે છે. ઉનાળો લઈને ખોબામાં જંગલ જંગલ ભટક્યા કરવું, બે આંખો ત્યાં ભાળી શીતલ, બહુ એકલવાયું લાગે છે. ખખડાવે ખુલાસાના રસ્તા, શંકાના ભીડેલા દરવાજા, સોંસરવો છે આ કોલાહલ, બહુ એકલવાયું લાગે છે.

થોડોય પરિચય નથી છતાં સંબંધ છે, લાગે છે હ્રુદયની આ લાગણીઓ અંધ છે. કોઈ ખીલેલું ફૂલ ખરે ભર વસંતમાં, વીતેલ સૌ પ્રસંગ નીખરવા પ્રબંધ છે. છવાઈ ગઈ છે પાનખર ચમનમાં તે છતાં, અહીં પાન પાનમાં વસંતની સુગંધ છે. ભવરણમાં એતલે જ ભટકતો રહ્યો સદા, જોયું'તું મેં પ્રભુને ઘેર દ્વાર બંધ છે. જેના હતા અમે એ અમારા ન થઈ શક્યા, મિસ્કીન જિંદગીમાં રઝળતા સંબંધ છે

અહીંયા જ મારા પ્રણયની કબર છે ખરું કહો તમે, આ તમારું જ ઘર છે? તમે બેકદર થઈ ગયાં તો હું સમજ્યો એ મારા સમા માટે સાચી કદર છે હ્રદય મારું માટીનું કૂંડું થયું છે ફૂલો જેમ એમાં કોઈની નજર છે સુરાલય પછીથી હું શું કામ શોધું? તમે પીધો એની મને પણ અસર છે મને મારું મન એમ આગળ કરે છે કે મંઝિલની જાણે કે મુજને ખબર છે! હવે કોંને પોતાના ગણવા કહી દો અમારી જ સામે અમારું ભીતર છે મને રોક્યો મંઝિલના દ્વારે જઈ મેં કે મનમાં રહે : સ્હેજ બાકી સફર છે.

અને વેદના અજાણ્યાની સહાય જ્યારે બની પ્રેમ તરસ પ્રેમની સરવાણી જ્યારે બની સૂરજ બેઠો આસું સારતો હોય કોને ખબર ચાંદની વિના ચંદ્ર જાણે કે પ્રેમ વિનાના અમે ક્યારે આવો જાંજવાના જળની અમને આશ રોકાય સ્વાસ બેચેન ધડકન ક્યારે આવો એવું મરણ આવે જીવી જવાય જીવન ફરી ઘડિયાળ ના બે કાંટા વચ્ચે છે, કાળ પુરાયો. અવાજ તારો સાંભળી થયુ મને, કોયલ છે કે? રંગ બદલે નિયોન ના, તુ પણ એવી જ છે કે? ફરતી પીંછી અંધકારની, દિપ નહી રંગાય જાગ્યુ બાળક દેખિ માંને મલકી ફરીથી પોઢ્યુ ભરું પાણીંડા સવા લાખની મારી ચુંદડી કોરી નવવધુ એ દિપ હોલવ્યો, રાત રુપની વેલ સુકેલી ડાળે પોપટ બેઠો, પાન ચોગમ લીલા પતંગીયું ત્યાં થયુ અલોપ, શુન્ય ગયુ રંગાય સ્વાસનો અંત રાહ જોઇ કેટલી તમે ના આવ્યા છોડ્યો જ્યાં સાથ અચાનક કોઈએ, મોસમ ફ્રી ગઈ, બાગ થનગનતા રહ્યાં અને, કળીઓ ખરી ગઈ.............. સિગારેટ સમી જિંદગી ફૂંકો એટલી, છે મજા.

અઢી અક્ષરનું ચોમાસું, ને બે અક્ષરના અમે; ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, સજન, પૂરજો તમે! ત્રણ અક્ષરના આકાશે આ બે અક્ષરની વીજ, બે અક્ષરનો મોર છેડતો સાત અક્ષરની ચીજ. ચાર અક્ષરની ઝરમર ઝીલતાં રૂંવાડાં સમસમે, ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, સજન, પૂરજો તમે! ચાર અક્ષરના મેઘમાં છ્લબલ આપણાં ફળિયાં; આંખમાં આવ્યાં પાંચ અક્ષરનાં ગળાબૂડ ઝળઝળિયાં! ત્રણ અક્ષરનું કાળજું કહો ને, ઘાવ કેટલા ખમે ? ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, સજન, પૂરજો તમે! પાંચ અક્ષરનો મેઘાડંબર, બે અક્ષરનો મેહ, અઢી અક્ષરના ભાગ્યમાં લખિયો અઢી અક્ષરનો વ્રેહ! ત્રણ અક્ષરનું માવઠું મુજ સંગ અટકળ અટકળ રમે! ખોટ પડી અડધા અક્ષરની, સજન, પૂરજો તમે!

જે સપનું ચાંદનીનું છે ખરીદી લીધું છે રાતે જે સપનું ચાંદનીનું છે અરે ઓ સૂર્ય આ વેચાણ તારી રોશનીનું છે થયા છે એકઠા પાછા ફરી શ્વાસોના સોદાગર ફરી રસ્તા ઉપર લીલામ કોની જિંદગીનું છે બિચારાનું હશે કિસ્મત રહ્યા અરમાન હસવાના કફન તો સૂકવી આપો હજી આંસુથી ભીનું છે અમે ભિક્ષુક ખરા પણ આટલું તો માન સચવાયું હજી આ પાત્ર ભિક્ષાનું અમારી માલિકીનું છે મળી છે રાત અંધારી અને બોલી નથી શકતા અરે સૂરજના સોદાગર વચન તો ચાંદનીનું છે કરે તપ દેશભક્તિનું નચાવે લોકશાહીને બરાબર જોઈએ તો રૂપ આ નેતાગીરીનું છે જરા ચેતીને આદમ ચાલજો નેતાની સંગતમાં કે ખિસ્સામાં તો કાંટા છે અધર પર સ્મિત કળીનું છે

એક વખત ધોમધખતા ઉનાળામાં પાણીના એક ખાબોચિયા પાસે એક હરણ અને એક હરણીના નિશ્ચેત દેહો પડ્યા હતા. આ દૃશ્ય જંગલમાં ફરી રહેલી બે સખીઓએ જોયું ત્યારે એક સખી બીજી સખીને પૂછે છે: ખડા ન દીખે પારધી, લગા ન દીખે બાણ; મેં પૂછું તોંસે હે સખી, કિસ બિધ તજે હૈ પ્રાણ. સખી પૂછે કે આજુબાજુમાં કોઇ શિકારીના સગડ દેખાતા નથી, અને આ હરણાંઓને કોઇ બાણ પણ લાગેલું નથી. હે સખી, હું તને પૂછું છું કે કેવી રીતે તેઓના પ્રાણ ગયા હશે? બીજી સખી બહુ જ ચતુર હતી. વિચારીને આ પ્રમાણે જવાબ આપે છે: જલ થોડા નેહ ઘણાં, લગે પ્રીત કે બાણ; તૂ પી, તૂ પી, કર રહે, ઈસ બિધ તજે હૈ પ્રાણ. હરણ અને હરણી ખૂબ જ તરસ્યાં થયાં હતાં. કંઠ સુકાતો હતો પરંતુ આ ખાબોચિયામાં બન્ને પી શકે એટલું પાણી હતું નહીં એટલે હરણ કહે છે કે પ્રિયા ! એ પાણી તું પી, અને હરણી કહે છે કે પ્રિય ! તમે પીઓ. મમતાની અને લાગણીની આ ખેંચતાણ હતી. પોતે પાણીમાં મોઢું નાખે નહીં અને એકબીજાને આંખોથી અને મોઢું હલાવીને આગ્રહ કર્યા કરે અને આમ તું પી, તું પી કરતાં પ્રાણ ખોયા. આમ પ્રણયની વાતમાં બુદ્ધિ પર સ્નેહનો વિજય થયો. આવા સ્નેહની લાગણનો સંજીવની-સ્પર્શ લોહીની લાલીમાં ભળે ત્યારે જીવન ભર્યું ભર્યું લાગે છે. તરસથી હરણના પ્રાણ જવાની ઘટનાને બરકત વીરાણી ‘બેફામ’ આ રીતે વ્યક્ત કરે છે: હરણને પારધી મારે છે એ તો જાણતો’તો હું; તરસ એની જ ખુદ હણશે, મને એની ખબર ન્હોતી. તરસ પોતાને લાગી છે એના કરતાં પોતાના પ્રિય પાત્રને લાગેલી તરસ અને તેમાંથી ઉદભવતી વ્યથાએ હરણના પ્રાણને હરી લીધા છે. આવા પ્રેમી હરણાઓની જેમ, પ્રેમના દીવાનાઓના જીવ મળવાની ધટનાઓ વિરલ હોય છે. અને એ માટે ‘ઘાયલ’ સાહેબ ફરમાવે છે કે: નથી એમ મળતા અહીં જીવ ‘ઘાયલ’, પરસ્પર દીવાના જવલ્લે મળે છે.

કેમ ભૂલી ગયા? દટાયો છું, આ ઈમારતનો હુંય પાયો છું. હું હજી પૂર્ણ ક્યાં કળાયો છું, અડધોપડધો જ ઓળખાયો છું. વિસ્તર્યા વિણ બધેય છાયો છું! હું અજબ રીતથી ઘવાયો છું! આમ તો એક બિન્દુ છું કિન્તુ, સપ્તસિન્ધુથી સંકળાયો છું! સૂર્યની જેમ સળગ્યો છું વર્ષો, ચન્દ્રની જેમ ચોડવાયો છું. વઢ નથી વિપ્ર, આ જનોઈનો, આમ હું આડેધડ કપાયો છું. રામ જાણે શું કામ હું જ મને, સર્પની જેમ વીંટળાયો છું. એ જ છે પ્રશ્ન: કોણ કોનું છે? હું ય મારો નથી, પરાયો છું! સાચું પૂછો તો સત્યના પંથે, ખોટી વાતોથી દોરવાયો છું! ઊંચકે કોણ આ પંથ ભૂલ્યાને? આપ મેળે જ ઊંચકાયો છું. મીંડું સરવાળે છું છતાં ‘ઘાયલ’, શૂન્ય કરતાં તો હું સવાયો છું.

શબ્દ લૌકિક હોય છે, અર્થો અલૌકિક હોય છે, પ્રેમની ભાષા હંમેશાં પારિભાષિક હોય છે. અશ્રુઓ એની નજરમાં દિવ્ય મૌક્તિક હોય છે, પ્રેમીઓને મન દુ:ખો પણ પારિતોષક હોય છે. આત્મને તો આત્મ સમજાવી શકે છે મૌનમાં, આંતરિક આદેશ લેખિત કે ન મૌખિક હોય છે. આંખ મળતાં આંખથી અર્પણ કરી બેસે છે ઉર, ચાહકો સૌંદર્યના સંપૂર્ણ ભાવિક હોય છે. પ્રેમ-સાગરમાં ભલા શું પૂછવું આધારનું! નાવ મોજાંઓ અને તોફાન નાવિક હોય છે. આમજનતા ભોગવે છે વ્યક્તિગત કર્મોનું ફળ, દંડ પણ કુદરતના ‘ઘાયલ’, સામુદાયિક હોય છે.

હું નથી આ પાર કે તે પારનો, મુક્ત યાત્રી છું હું પારાવારનો વૃદ્ધ છું કિન્તુ નીરસ કે જડ નથી રૂક્ષ છું પણ સ્ત્રોત છું રસધારનો ભોગ છપ્પન નિત્ય સ્પર્શે છે ચરણ દેવદુર્લભ થાળ છું કંસારનો આમ હું આધારને શોધ્યા કરું આમ હું આધાર છું આધારનો ! હોય વિધ્નો હોય કષ્ટો તોય પણ પ્રાણ મારા આ મુલક છે પ્યારનો

છે અલકટલકના વિચારો, શું કરું! સર્પનો માથે છે ભારો, શું કરું! થાઉં મારો કે તમારો, શું કરું! ધર્મસંકટ છે પધારો, શું કરું! જિંદગી શું, મોત પણ દે છે ન સાથ, લઉં હવે કોનો સહારો, શું કરું! જેમને શત્રુઓ પણ કીધા ન જાય, મિત્ર છે એવા હજારો, શું કરું! ઓસડો ‘ઘાયલ’, કરી જોયાં ઘણાં, ના થયો સ્વભાવ સારો, શું કરું!

હ્રદય તૂટી ગયું છે પણ હ્રદય-ધબકાર બાકી છે, ભલે થઇ વારતા પૂરી પરંતુ સાર બાકી છે. તમે છેડી તો જુઓ સહેજ મુજ ખંડિત હ્રદય-વીણા, તૂટેલા તાર માંહે પણ કંઇ ઝણકાર બાકી છે. ગમે ત્યારે જીવનમાં નવજીવન લાવી શકું છું હું, હજુ તો લોહીમાં મારા જીવન-ધબકાર બાકી છે. મહતા છે જીવનને સંકટોથી પાર કરવામાં, ભલે તોફાન બાકી છે, ભલે મઝધાર બાકી છે. મને જો કળ વળી તો વિશ્વ જોશે ઉડ્ડયન મારું, ફફડતી પાંખમાં મુજ શક્તિનો ભંડાર બાકી છે. જવાનીના પૂરા બે શ્વાસ પણ લીધા છે કયાં ‘ઘાયલ’, હજુ કંઇ ત્યાગ બાકી છે, હજુ સ્વીકાર બાકી છે.

એવી જ છે ઈચ્છા તો મેં આ ઘૂંટ ભર્યો, લે ! છોડ્યો જ હતો કિન્તુ ફરી મીઠો કર્યો, લે ! લઈ પાંખ મહીં એને ઊગારી લે પવનથી, સળગે છે હજુ દીપ નથી સાવ ઠર્યો, લે ! તક આવી નિમજ્જનની પછીથી તો ક્યાં મળે લે આંખ કરી બંધ અતિ ઊંડે સર્યો, લે ! મરવાની અણી પર છું છતાં જીવી શકું છું, સંદેહ તને હોય તો આ પડખું ફર્યો, લે ! સાચે જ તમાચાઓથી ટેવાઈ ગયો છું, અજમાવવો છે હાથ તો આ ગાલ ધર્યો, લે ! કેમે ય કરી ડૂબ્યો નહિ જીવ અમારો ડૂબ્યો તો ફરી થઈ અને પરપોટો તર્યો, લે ! 'ઘાયલ'ને પ્રભુ જાણે ગયું કોણ ઉગારી, મૃત્યુ ય ગયું સૂંઘી પરંતુ ન મર્યો, લે !